Special effectspionier Ray Harryhausen is op 92-jarige leeftijd overleden.
Harryhausen (geboren in 1920) was de onbetwiste meester van destop motiontechniek, waarbij (klei)modellen met een metalen armatuur erin beeldje voor beeldje gefotografeerd worden om de illusie van beweging op te wekken. Op jeugdige leeftijd geinspireerd door de klassieker King Kong (1933) begon hij als kind zijn eigen filmpjes te maken om de techniek onder de knie te krijgen. Zijn hobby groeide uit tot zijn beroep, en onder begeleiding van zijn mentor Willis O'Brien (die verantwoordelijk was voor Kong) voltooide hij in 1949 de effecten van zijn eerste bioscoopfilm,Mighty Joe Young, opvallend genoeg de enige film uit zijn oeuvre die met een Oscar beloond werd.
Vervolgens begon hij voor zichzelf en produceerde hij de legendarischespecial effectsscenes in avonturenfilms alsThe Beast from 20,000 Fathoms(1953),The 7th Voyage of Sinbad(1958) enOne Million Years B.C.(1966).Stop motion, en altijd een flinke dosis geduld, stelden Harryhausen in staat zowel voorwereldlijke als mythologische monsters overtuigend tot leven te wekken met klassieke actiescenes als resultaat, waaronder als uitschieters zonder twijfel de skelettenstrijd inJason and the Argonauts(1963) en het duel met slangenvrouw Medusa in de origineleClash of the Titans(1981) gelden. Zijn werk vormde een belangrijke bron van inspiratie voor hedendaagse meesterregisseurs als Steven Spielberg en Peter Jackson, die zich door zijn films lieten betoveren zoals hijzelf ooit doorKing Kong werd gegrepen.
Begin jaren tachtig stopte Harryhausen met zijn werk, maar sindsdien heeft hij vele filmfestivals over de hele wereld bezocht waar filmfanaten zijn werk op handen droegen en hij terecht met oeuvreprijzen overladen werd. Zo bezocht hij in 2005 Amsterdam voor het Imagine festival (destijds nog het Amsterdam Fantastic Film Festival) waar hij een Lifetime Achievement Award kreeg overhandigd. Ondanks de snelle opkomst van computer-gegenereerde effecten vanaf begin jaren negentig wordtstop motionnog steeds toegepast door regisseurs en productiestudio's die, hoofdzakelijk in animatiefilms, hun liefde voor deze primitievere maar immer charmante techniek niet onder stoelen of banken steken, zoals Tim Burton (Corpse Bride,Frankenweenie), Aardman (Wallace & Gromit,Pirates! Band of Misfits) en Laika (Coraline,Paranorman).
Ray Harryhausen is niet meer, maar zijn films zullen net zo legendarisch blijken als de klassieke mythologie waar velen onder hen op gebaseerd zijn.
