Film speelde geen belangrijke rol in Jans leven, totdat hij op achtjarige leeftijd werd blootgesteld aan, een filmische ervaring die hem nooit meer heeft losgelaten en hem tot op de dag van vandaag achtervolgt.
Elke filmliefhebber kent het gevoel. Lig je net een paar dagen op het strand in de heerlijke zon, bedenk je je opeens dat je al een paar dagen niet naar de film bent geweest. Het gemis wordt hoe langer hoe ondraaglijker, zeker in het blockbuster-seizoen dat zo doorspekt is met al die grote films waarvan Hollywood ons doet geloven dat we ze moeten zien (hoewel we daar achteraf vaak anders over denken). Dus wat doe je dan om aan dat gevoel te ontsnappen? Precies, je zoekt toch de eerste de beste bioscoop op om, als elke andere verslaafde, je dosis cinema binnen te krijgen. Maar de filmbeleving smaakt hier anders dan thuis. Zelf was ik vorige week – zoals elk jaar – een paar daagjes op Texel om even het jachtige stadsleven in te ruilen voor het kalme landelijke gevoel dat je vanzelf krijgt in een streek vol eindeloze weilanden en natuurlijke vergezichten afgewisseld met hier en daar een pittoresk dorpje. Na tig keer het hele eiland rondgefietst te hebben en dagenlang in de tuin te hebben gelegen in de verzengende zon, vond ik dat het wel weer tijd werd om mij te begeven richting Texels enige bioscoop, elk jaar weer een hoogtepunt in mijn cinematisch bestaan. En dat is niet zozeer te danken aan de films die ik er zie, want dat zijn doorgaans dezelfde films die ik in de drukke stad zou zien. Nee, het is al het andere er omheen, de opsmuk (of juist het gebrek eraan) die zo anders voelt dan thuis. Neem het gebouw zelf al, dat in de verste verte niet lijkt op de gemiddelde multiplex, of zelfs op het merendeel der arthouse-theaters. Het is een historisch pand gelegen aan een idyllisch pleintje in het hartje van Den Burg. Het pand heet De Vergulde Kikkert, en een gevelsteen met daarop een gouden kikker laat ons dat weten. Van voren gezien lijkt het gebouw nog het meest op een restaurant; alleen een bord met de tekst 'Cinema Texel' en een enkele filmposter suggereert de voorbijganger dat dit toch echt een bioscoop is. Ik ga er heen op een zwoele zomeravond, zo eentje waarop je de drang krijgt om op het terras te gaan zitten, maar ik ga toch naar binnen want mijn geest heeft zwaar behoefte aan film. Aan de kleine bar binnenin – waar ze uiteraard ook cola en popcorn verkopen, ook al valt dat op het eerste gezicht niet op – koop ik een kaartje voor . Het kaartje is wit met zwarte letters, niet voorzien van een schreeuwerig logo van een of andere grote filmketen waarvan de tweede lettergreep als 'tee' klinkt. De prijs is vrij laag, zelfs voor een 3D-film, want uiteraard is zelfs die technologie tot in deze uithoek doorgedrongen. Maar daar blijft het ook bij: geen IMAX, D-Box, HFR of andere gekkigheid hier. Vervolgens ga ik de zaal binnen. Die is niet moeilijk te vinden want het gebouw kent maar twee zalen: een kleine die ook echt klein is, en een grote die niet bijzonder groot is. Het wordt de grote zaal, want in de kleine zaal kun je Brad Pitt niet vertonen. Ik ga redelijk dicht bij het doek zitten, want ook dat is niet bijster groot. Ondanks zijn beperkte afmetingen kent de zaal redelijk comfortabele beenruimte. Ik neem er mijn gemak, kijkend naar de diaprojectie die hier voor bioscoopreclame doorgaat. Uitsluitend Texelse waar wordt er aan de man gebracht. Texels bier, Texelse kaas, Texelse pannenkoeken. En in Oosterend vind je de beste tegels van het eiland. Ik stel het me al voor: een bioscoopganger die als de film is afgelopen zich haast naar Oosterend om die fantastische tegels aan te schaffen! Maar toch, de rustieke, lokale sfeer die de reclame uitoefent is een welkome afwisseling na de zoveelste commercial voor Coca Cola of Grolsch die je in de Randstad kunt dromen als je vaak naar de film gaat. Na de slideshow volgt een zootje trailers en vervolgens begint de film. Het is onderhand helemaal donker in de zaal, maar het plafond is versierd met een hoeveelheid kleine lampjes die de suggestie wekt dat je onder de open sterrenhemel naar de film kijkt. Een paar jaar geleden waaide overigens het dak van de bioscoop eraf, dus toen kon dat daadwerkelijk. Ja ja, Cinema Texel kent een stormachtig verleden.Als de film een uurtje loopt, stopt het beeld opeens, gaat het licht weer aan en keren de dia's terug. Normaal denk ik dan aan een technische storing, maar hier heet dat een pauze. Dat fenomeen zie ik nog maar zeer zelden en ik blijf daarom stilzitten als een egel gevangen in de koplampen van een auto, reflecterend op wat de bioscoopervaring hier nou wezenlijk doet verschillen van de ervaring thuis. Wat de bioscoop op Texel – en in andere vergelijkbare plattelandsstreken – zo fijn maakt is het gevoel van niet thuis zijn dat je er bij krijgt (tenzij je er natuurlijk woont). De hele filmbeleving straalt een rustiger atmosfeer uit dan hoe je het thuis zou aanvoelen. Het hele conflict tussen Brad Pitt en die hordes zombies voelt gewoon niet zo urgent. Als het slecht afloopt, hebben we immers altijd die tegels in Oosterend nog. En aangezien je op vakantie gaat om tot rust te komen, is dat precies hoe je de film wilt ervaren. Je wilt niet een jakkerend brok actie waarbij je de impuls krijgt om zoveel mogelijk popcorn naar binnen te werken om Pitt te helpen voorkomen dat de wereld vergaat. Tegelijkertijd heeft ook Texel een economie die draaiende gehouden moet worden. 'Helpt Brad Pitt, koopt Texelse waar' straalt de film uit, maar niet op een agressief aansporende toon, want men weet dat je hier naar toe gaat voor de kalmte die je thuis niet kan vinden. Zomerhitte en bioscoopbezoek, met de juiste bioscoopjes die (nog) niet onderdeel uit maken van een grote vertoningsketen, maar hun eigen karakter handhaven, is het ideaal te combineren. Hopelijk zal dit altijd zo blijven, ondanks die economische crisis waar de stadsmens zich zo over opwindt. Overigens ben ik niet naar Oosterend gegaan voor die tegels, het strand zag er te aanlokkelijk uit...
