De overdaad aan alcohol en heroïne daargelaten, inBoardwalk Empireblijft macht de meest verslavende en schadelijke drug.
Boardwalk Empireschreef in 2010 geschiedenis in de annalen van de televisie dankzij de deelname van meesterregisseur Martin Scorsese als producent/regisseur van de onderhand gelauwerde HBO-serie. Sindsdien begint de interesse van grootse namen uit de filmindustrie voor het kleine scherm steeds meer gemeengoed te worden en kijkt het publiek minder op van dergelijke crossovers. Hoewel de critici blijven jubelen over showrunner Terence Winters historische misdaadepos, blijkt de gemiddelde toeschouwer dit enthousiasme niet te delen, want HBO ziet zich jammer genoeg genoodzaakt na het vijfde seizoen een punt achter de serie te zetten. Aan de kwaliteit van de show ligt het echter niet, want ook het voorlaatste seizoen toont geen spoortje achteruitgang.
Onmacht van vrede
In seizoen 4 schrijven we alweer 1924. De Drooglegging duurt voort, maar in het corrupte Atlantic City blijft daar weinig van te merken in het weelderige nachtleven. De alcohol vloeit rijkelijk, terwijl de muzikale scène wederom een culturele evolutie ondergaat met de intrede van jazz en blues. Maffiabaas Nucky Thompson (de formidabele Steve Buscemi) krijgt er minder van mee dan voorheen. Zijn overwinning in de gangsteroorlog met Gyp Rosetti, dat het derde seizoen domineerde, werd duur betaald en sindsdien houdt hij zich op de achtergrond. Uiteraard met de touwtjes stevig in handen, maar door zijn verlangen naar blijvende vrede wenst hij het zekere voor het onzekere te nemen. De macht der gewoonte betrekt hem echter ondanks zijn goede voornemens in een lucratieve deal in Florida, en voor hij het weet ziet hij zich aan alle kanten weer omsingeld door ambitieuze collega-criminelen die niet alleen een graantje mee willen pikken, maar Nucky net zo lief van zijn troon stoten. Daarnaast riskeert hij opnieuw een conflict met zijn broer Eli, als hij zich alspater familiaste nadrukkelijk naar diens mening met zijn gezin bemoeit. Als dan ook nog de gedreven agent Knox van Hoovers Bureau of Investigation zijn pijlen op Nucky's zakenimperium richt, dreigt het web van intrige zich langzaam rondom de gangsterbaas te sluiten. Ditmaal heeft het machtsspel echter ingrijpender consequenties voor Nucky's onderdanen dan voor de man zelf. Zijn talent om vijanden te maken kost anderen de kop.
Uitbarsting van topacteurs
Evenals voor de voorgaande seizoenen gold, blijken het hoge niveau van het schrijfwerk en het sterke spel van de cast de pijlers waarop de kwaliteit van dit vierde seizoen gebouwd is. Winter en diens co-scenaristen nemen hun tijd de diverse verhaallijnen die het plot rijk is zorgvuldig op te bouwen en sturen het verhaal dikwijls in onvoorziene richtingen. Aanvankelijk lijkt de trage start de algemene voortgang van het plot niet ten goede te komen, als de lotgevallen van aanvankelijk op zichzelf staande personages als de enigmatische sluipmoordenaar Richard Harrow en ex-hoerenmadam Gillian Darmody – beiden belangrijke karakters in het plot van een al in Seizoen 2 vermoorde hoofdpersoon – geen interactie met Nucky's plot kennen en slechts als opvulling overkomen. Schijn bedriegt, want later in het seizoen blijkt dat zulke zijsporen wel degelijk van belang voor het overkoepelende plot zijn en op verrassende wijze terug gebogen worden naar het hoofdspoor. De kracht van het samenvoegen van de diverse verhaallijnen ligt voornamelijk in het bijeenbrengen van personages die eerder niets met elkaar te maken hadden, maar elkaar nu op logische wijze aanvullen, waarbij de chemie tussen de acteurs zich uitstekend bewijst. De sublieme vertolkingen van de verzamelde cast laten zich slechts in ontoereikende adjectieven beschrijven. Opvallend is daarbij zowel het voor de hand liggend meeslepende optreden van de hoofdpersonages als het overtuigende spel van praktisch alle gastrollen. Elke rol, ongeacht hoe klein, wordt vertolkt door een acteur die haar op het lijf geschreven is. Dat het verhaal wat sloom uit de startblokken komt, wordt daardoor niet als obstakel ervaren. Het sterke acteerwerk en de nauwkeurige plotvoortgang zorgen er slechts voor dat als de borrelende vulkaan die Nucky's zakenrijk is tot uitbarsting komt, dit op dusdanig meeslepende wijze gebeurt dat de serie verplicht tot het zich in één ruk laten uitkijken.
Nucky vs. Chalky
Ondanks de topcast blijft Buscemi als protagonist de grote uitschieter. Dit seizoen moet hij echter het middelpunt van belangstelling delen met Chalky White (Michael Kenneth Williams) die, als zijn tegenhanger van de zwarte gemeenschap in Atlantic City, zich geconfronteerd ziet met de nieuwe schurk van de serie. Deze Caribische Dr. Narcisse, overdreven welbespraakt en heerlijk vilein gespeeld door Jeffrey Wright, is uit op Nucky's terrein, maar zijn etnische achtergrond brengt hem in direct conflict met Chalky. Was het in Seizoen 3 nog Nucky die moest rennen voor zijn leven en door Chalky uit de piepzak gehaald werd, nu zijn de rollen omgedraaid. Laat Nucky zijn luitenant vallen of steekt hij voor hem zijn nek uit in diens nood? Williams krijgt na drie seizoenen een bijrol gespeeld te hebben de kans een breder spectrum aan emoties en situaties aan te spreken en slaagt daar met vlag en wimpel in. Echter, Buscemi's Nucky blijft de kern van de serie en ook dit keer levert de ster een prestatie vanjewelste als de teruggetrokken maar nog immer door het behouden en vergroten van zijn macht gedreven gangsterbaas. Dat rijkdom en politieke invloed geen garantie zijn voor geluk begrijpt hij onderhand wel, maar zijn aard blijkt onveranderlijk. Als kijker ben je geneigd naar het beeld te schreeuwen dat het mooi geweest is en hij lekker moet gaan rentenieren. Ondanks alle ellende kan Nucky het machtsspel simpelweg niet weerstaan, hoewel het de kop dreigt te kosten van zijn naasten als Knox de zwakke punten in Nucky's netwerk tot doelwit bestempelt. Hoe hij zich daarbij manipuleert tot hoofd van het gezin van zijn broer is slechts exemplarisch voor de meedogenloze heerschappij die hij op iedereen uitoefent. Het kille nihilisme waarmee hij omgaat met het verlies van anderen maakt Nucky dit keer een afstandelijker en minder charmant personage, maar Buscemi's acteerwerk bevestigt zich hiermee als sterkste aanwinst van de serie.
Muziek en bloed
Naast het vakwerk van schrijvers en acteurs mag ook de sfeer dieBoardwalk Empireuitademt niet onvermeld blijven. De inspanningen van de vaklui die het Atlantic City van de Twintiger Jaren opnieuw tot leven hebben gebracht tonen zich wederom niet onbetuigd, rijkelijk voorzien van de kleinste details als ze zijn. Hoewel het vierde seizoen zich meer dan voorheen binnenshuis afspeelt – de loopplanken uit de titel, eerder zo prominent aanwezig, laten zich hier slechts in een handjevol scènes bewonderen – mag dat geen bezwaar heten. Met Chalky's opulente Onyx Club als het nieuwe middelpunt van het verhaal voegtBoardwalk Empireopnieuw een indrukwekkende set aan het geheel toe. Deze biedt de gelegenheid flink uit te pakken met de overdadige dansshows en levendige, authentieke jazzmuziek die het tijdsbeeld typeren. Swingende vrolijkheid wordt moeiteloos afgewisseld met schrijnende scènes van meedogenloos geweld en broeierige seks, en alles wordt stilistisch verantwoord in beeld gebracht door de gewiekste cameravoering en dito montage. De 'Roaring Twenties' verdienden die naam vanwege zowel positieve als negatieve invloeden, onderstreeptBoardwalk Empireop intense wijze. En dus worden wervelende dansnummers in met alcohol overladen nachtclubs afgewisseld met bloederige afrekeningen tussen gangsters die elkaar om deze vloeistof naar het leven staan, waarmee de ironie van de goed bedoelde maar jammerlijk gefaalde Drooglegging niet geschuwd wordt.
Extra's
De extra features op de beschikbaar gestelde dvd zijn minder talrijk dan op de eveneens uitgebrachte blu-ray set waarop de serie het best tot haar recht komt. De verzorging van het historisch verantwoorde gedeelte van de extra's ligt exclusief bij die hi-def uitgave. Desondanks zorgen zes audiocommentaren toch voor de nodige uren aan achtergrondinformatie en vermakelijke anekdotes van cast en crew. In een recap van een kwartier legt showrunner Terence Winter nog even haarfijn uit hoe de zaken ervoor staan aan het slot van de vorige reeks. Dat kan zeker geen kwaad, want er hebben genoeg schokkende ontwikkelingen plaatsgevonden die nagalmen in dit seizoen. De nieuwe hoofdlocatie, de Onyx Club, is terecht een eigen featurette gegund, waarin kort maar degelijk uit de doeken gedaan wordt wat een onderneming het was deze imposante set en haar weergaloze shows tot leven te brengen. De totstandkoming van fanfavoriet Richard Harrow wordt eveneens belicht in een korte film, terwijl de belangrijkste nieuwe personages daarentegen worden afgescheept met elk een introductie van een minuut. Hoewel het één van de meest geslaagde aspecten van de serie vormt komt, de geweldige casting er tot nu toe wat bekaaid vanaf, en seizoen 4 vormt hierop spijtig genoeg geen uitzondering. Harrow is niet het enige intrigerende figuur in de serie dat als bonus feature een moment in de spotlights verdient. Hopelijk maakt de set van seizoen 5 dat gemis alsnog goed.
Extra's: ***/*****
Conclusie
Het einde is helaas in zicht, want de kijkcijfers vallen tegen, maar de serie zelf treft geen blaam:Boardwalk Empirestaat nog steeds garant voor voortreffelijke televisie die zich kan meten met andere grote series van HBO. Hoewel sommige verhaallijnen wat traag voortkabbelen en de voortgang van Nucky's hoofdplot lijken te belemmeren, bewijst het talent van de schrijvers zich vanzelf als alles uiteindelijk naadloos samenkomt. Dankzij het uitmuntende spel van zowel hoofdrolspelers als de bijfiguren en de fenomenaal gedetailleerde blik op het tijdsbeeld worden de 'Roaring Twenties' aanstekelijker dan ooit in beeld gebracht. De verstokte fans zijn gewaarschuwd dat hevige ontwenningsverschijnselen zich zullen aandienen als deze verslavende kwaliteitsserie met het volgende seizoen ten einde komt, maar met deze vierde reeks kunnen ze het nog even uithouden.
