Film speelde geen belangrijke rol in Jan's leven, totdat hij op achtjarige leeftijd werd blootgesteld aanJurassic Park, een filmische ervaring die hem nooit meer heeft losgelaten en hem tot op de dag van vandaag achtervolgt.
Of je vandaag de dag in de bioscoop een film kan kijken, hangt allemaal af van een kleine computerfile genaamd een KDM.
Ook al ben ik een volslagen digibeet en bovendien iemand met een overwegend conservatieve instelling, ik zal de laatste zijn om te zeggen dat film nooit de overstap van een analoog naar een digitaal medium had moeten maken. Digitale filmvertoning is in een grote hoeveelheid opzichten veruit superieur aan hetgeen eraan vooraf ging. Natuurlijk kijk ik met weemoed terug naar de tijd dat de toeschouwer zich kon laven aan een filmervaring compleet met krassen en ' cigarette burns ' op de filmprint en, vanuit technisch oogpunt, met een groter risico op brandgevaar in de directe omgeving. Ook de lol van het monteren van een film, het wezenlijk knippen en plakken van een print van soms wel kilometers lang, is een activiteit die ik node mis en zich slechts nog in musea doet gelden. Tegelijkertijd dank ik de hemel op mijn blote knietjes dat de logistieke kwestie rond het filmtransport zoveel eenvoudiger is geworden, om nog maar te zwijgen over het verdwijnen van de grootschalige, milieuonvriendelijke productie van al die miljoenen filmrollen wereldwijd. Loodzware kisten rijkelijk gevuld met aktes die tot vervelens toe gemonteerd en gedemonteerd en van zaal naar zaal gesjouwd moesten worden behoren – terecht – tot het verleden. Toch is niet alles pais en vree in de digitale heilstaat van nu. En dan doel ik daarmee niet over de teloorgang van het nobele, respectabele beroep van filmoperateur, of het feit dat het beheren en in elkaar zetten van films nu doorgaans in handen is komen te liggen van kleurloos management met weinig affiniteit met de inhoud.
Het gemak dient de mens, en dit geldt ook voor de digitale projectie. Want oh, wat is dat allemaal makkelijk! Via het wereldwijde web worden de nodige elementjes in een reeks nullen en enen naar het juiste theater verzonden (hoewel ouderwetse verzenders nog de voorkeur geven aan transport ' in the flesh ' op een harddisk of USB-stick). Een verzameling losse bestandtjes kan zelfs door iemand met weinig computervaardigheid rap aan elkaar gebreid worden tot een coherente digitale show. Reclame, trailers, hoofdfilm en de nodige cues voor lenswisselingen en kaderbijstellingen worden met een paar klikken van de vingers op een muis tot een heuse filmvertoning aaneen geplakt. Zulke eenvoud kan in handen van een kwaadwillend en winstbelust individu natuurlijk makkelijk leiden tot genadeloze exploitatie. Uiteraard zijn zowel de vertoners als de distributeurs niet gediend van snode sujetten die mochten besluiten een extra zakcentje te bewerkstelligen door stiekem films te gaan kopiëren om die online op verfoeilijke websites in tweederangs kwaliteit aan nietsvermoedende consumenten te slijten. Dat is bovendien illegaal, en dergelijke criminele activiteiten moeten uiteraard in de kiem gesmoord worden. En dat is waar de Key Delivery Message , kortweg KDM, om de hoek komt kijken.
Om te voorkomen dat men ergens in het transportproces misbruik mocht maken van de welhaast onbegrensde digitale mogelijkheden is de versleuteling van de digitale film in het leven geroepen. Een wijs besluit, want met de juiste vergrendelingsfile kan niemand zomaar een film zonder toestemming van de distributeur vertonen. Apart geleverd van de film zelf wordt ook de KDM digitaal verstuurd en kan de operateur bij aankomst de film ontsleutelen op het daarvoor toegestane tijdstip. Althans, dat is de gedachte. In de praktijk blijkt dit echter niet altijd volgens plan te verlopen. In grote commerciële bioscopen heb je hier gelukkig zelden last van, maar voor kleinere filmtheaters met beperktere digitale kracht en know-how levert het grotere risico's op. Ten eerste hebben KDMs de onaangename eigenschap doorgaans erg last-minute geleverd te worden. De film staat braaf gemonteerd op de server te wachten, het publiek heeft er zin in, de projector bromt van tevredenheid... en dan mist dat enige lullige elementje nog dat van het geheel een voor alle partijen aangename avond had moeten maken. Leg maar eens aan je publiek uit dat je een film niet kunt afspelen omdat de versleutelingsfile nog niet geleverd is. De oplossing? Snel bellen naar de juiste firma en hopen dat ze de sleutel per direct naar je toe mailen. En dat duurt in real-time helaas langer dan het klinkt. Vooral buiten kantooruren, en dat zijn nou net de tijdstippen waarop de meeste mensen naar de film gaan en het lekkere avondje buiten de deur dus voor diezelfde meeste mensen verpest kan worden als dit probleem speelt.
Daarnaast spelen herkenbare problemen die je bij elke computerfile kan tegenkomen een rol. Corrupte files, die geen sjoege geven en de boel lam leggen. Programmeerfouten, want programmeren blijft mensenwerk, dus is het best mogelijk dat een sukkel zijn jaartallen door de war haalt en een KDM verzorgt die geldig is in een verkeerd jaartal dat de revue al gepasseerd heeft. Of wat als je als theater een succesvolle film wilt verlengen uit voor de hand liggend financieel oogpunt? Je KDM is maar geldig voor een bepaald tijdsbestek, dus moet een nieuwe verzorgd worden voor toekomstige vertoningen. Een KDM, hoewel duidelijk een elementje met een rol van betekenis voor de industrie, maakt als bureaucratisch digitaal politieagentje die digitale vertoning toch weer net een stukje ingewikkelder dan noodzakelijk. Uit de toon van mijn hier tentoon gespreide mening over het fenomeen kan de lezer wellicht al opmaken dat ik enige negatieve ervaring achter de rug heb met KDMs die filmvertoningen in de soep laten lopen. It's a strange fate that we should suffer so much fear and doubt over so small a thing.
Als operateur heb ik helaas al vaker te kampen gehad met de resultaten die het ontbreken van een digitale sleutel kunnen opleveren: afgelaste voorstellingen, boze bezoekers, financiële fiasco's en een deuk in mijn trots als verantwoordelijke voor de technische kant van het verhaal. Het dieptepunt was waarschijnlijk wel een speciale voorvertoning van de vierde Pirates of the Caribbean . Deze film was van een wat langere orde qua speelduur en werd als zodanig in twee files geleverd, ieder met zijn eigen vergrendeling. Bleek de distributeur nagelaten te hebben de tweede te verzenden. Dus terwijl het publiek opgaat in een enerverende filmvertoning hapert halverwege plotseling de film. De ontbrekende KDM kon helaas niet op tijd geleverd worden met als gevolg dat driehonderd man hevig ontsteld en geagiteerd het pand verliet. En geef ze eens ongelijk. Was de film analoog gedraaid dan was er niets aan de hand geweest. Uiteraard hadden zich dan weer andere problemen kunnen voordoen, maar niets wat niet makkelijk te bemerken en op te lossen zou zijn door een ervaren operateur.
Digitale filmprojectie heeft echter het bespeuren en oplossen van vertoningsmoeilijkheden bemoeilijkt en in handen gelegd van een select gezelschap gespecialiseerde geesten dat meestal op fysieke afstand het probleem moet zien op te lossen, en uiteraard zo snel mogelijk. De eerste paar jaar van een voor de volle honderd procent digitaal gerunde bioscoop ging gepaard met een grote hoeveelheid ' trial and error ' in dit opzicht, waarbij afgelaste voorstellingen, hoofdzakelijk wegens een gebrek aan beschikbare kennis van de technologie in het pand, welhaast aan de orde van de dag waren. Met de jaren is dit gelukkig verminderd, maar dan nog is het bijna een wonder dat het niet vaker misgaat. En als het fout verloopt, is tegenwoordig de (ontbrekende/kapotte/fout geprogrammeerde) KDM vaak de grote boosdoener. Maar helaas heb ik geen alternatief te bieden, want een KDM heeft een daadwerkelijk nut, dat zal ik niet ontkennen. Dat de distributeurs volhardend vasthouden aan hun versleuteling en niet zomaar de bioscopen elke digitale film laten vertonen, is niet meer dan gerechtvaardigd. Maar oh, wat zou ik het fijn vinden als die dingen nauwkeuriger geprogrammeerd of eerder verzonden zouden worden... En het publiek dat ik deze week naar huis moest sturen omdat de sleutel van hun film het weer liet afweten, was het vast met me eens geweest.
