Top 10 Filmdino's

Voor de release vanJurassic Worldblikt MovieScene terug op de meest iconische dinosauriërs uit de filmgeschiedenis.

Deze week keertJurassic Parkeindelijk terug naar de bioscopen met de release vanJurassic World. Steven Spielbergs blockbuster uit 1993 wordt door de meesten beschouwd als dé dinosaurusfilm en staat nog steeds te boek als één van de grootste kassuccessen ooit. Niet vreemd dat er daarna twee vervolgfilms uit de grond werden gestampt:Jurassic Park 2in 1997 enJurassic Park 3in 2001. Dat er na veertien jaar nog een vierde deel is gemaakt, is opmerkelijk, maar voor de dinosaurusfanaten heeft de filmgeschiedenis gelukkig nog meer prehistorisch gespuis te bieden. Want uitgestorven of niet, dinosauriërs spreken nog immer tot de verbeelding en zijn dan ook een dankbaar onderwerp voor filmmakers. Vanwege de 'prehysterie' rondJurassic Worldzet MovieScene de tien beroemdste, beruchtste of meest geliefde dino's uit de filmwereld op een rijtje.

De eerste filmdino op deze lijst is gelijk de oudste. Gertie the Dinosaur vermaakte al in 1914 de bioscoopgangers met haar kunstjes onder begeleiding van haar tekenaar, Winsor McCay. Het olijke beestje voldeed aan het publieke stereotype van de dinosaurus als logge, onverzadigbare vreetmachine met een beperkte hersencapaciteit. Hoewel een bijzonder knuffelbare goedzak, kan Gertie het niet laten haar decor ondanks de korte speelduur van de film volledig kaal te plukken. Een boom verslindt zij in zijn geheel en ook het meer drinkt ze in één teug leeg.Gertie the Dinosaur geldt als één van de vroegste tekenfilms ooit. De trend van het benutten van de nieuwste technologieën voor de weergave van deze oeroude groep dieren werd hiermee direct gezet.

Gertie kreeg in 1988 navolging van een eveneens bijzonder schattige Apatosaurus in Don Bluths avondvullende animatiefilmThe Land Before Time. Hoofdfiguur Platvoet (of Littlefoot in het Engels) kan zich qua charme makkelijk meten met zijn voorganger, maar krijgt versterking van een hele schare andere dinosauriërs om een rijkere prehistorische wereld weer te geven in een prachtige en liefdevol geanimeerde lange tekenfilm. Menig bezoeker wilde de babydino maar wat graag mee naar huis nemen. Niet voor niets kent de originele film maar liefst twaalf (!) sequels en een spin-off op de buis. Het plot van de film, over een groep ontheemde dino's op zoek naar een nieuw thuis, werd daarnaast vaak gekopieerd (onder andere in Disney'sDinosaurenWalking with Dinosaurs: The Movie). Ondanks het wat ouderwetse maar koddige portret van dinosauriërs in de film, steektThe Land Before Timeechter met een lange nek boven de andere films uit.

Aaibare planteneters is één ding, maar de voornaamste rol die dino's in de filmgeschiedenis is toegedicht is die van woeste mensverslindende monsters. Veel woester dan de Vastatosaurus Rex, of 'V-Rex', uit Peter Jacksons remake vanKing Kong, zul je ze niet aantreffen. Hoewel de reuzengorilla Kong de baas is in de dichte jungles van Skull Island, tarten de enorme afstammelingen van de Tyrannosaurus graag zijn heerschappij. Extra miljoenen jaren evolutie heeft ze tot absolute moordmachines gemaakt die zich qua kracht met de aap kunnen meten. En met succes, want waar Kong als enige van zijn soort resteert, ligt het aantal V-Rexen op het eiland hoger. Tot ze de fout maken hun tanden in de schone blondine Ann te willen zetten, waarna Kong een familie V-Rexen genadeloos over de kling jaagt. In een film rijkelijk gevuld met allerhande nazaten van voorhistorische creaturen vormt het fantastisch digitaal geanimeerde gevecht tussen Kong en een trio Vastatosauriërs een hoogtepunt, volledig met Jacksons onmiskenbaar over-the-top handtekening.

Elke vorm van animatie is in de loop der jaren op dinosauriërs toegepast, maar voor de liefhebbers is voor stop motion vaak een speciaal plekje in het hart gereserveerd. Vooral als die techniek van de hand is van grootmeester Ray Harryhausen. Geïnspireerd door de klassiekerKing Kong(1933) was er een rijke toekomst in de stop motion voor Harryhausen weggelegd. In zijn eerste solofilm speelt hij leentjebuur bij Kong en voert hij de fictieve Rhedosaurus op. Het beest wordt door atoomtesten gewekt uit zijn lange slaap en trekt naar zijn geboortegrond, waar helaas voor de mensheid sindsdien New York gebouwd is. De Rhedosaurus legt een groot deel van de stad plat alvorens in een vurig inferno zijn ondergang tegemoet te gaan.The Beast from 20,000 Fathomsvond in de jaren vijftig en daarna navolging van vele tientallen films met een soortgelijk plot, en moet wel een inspiratie voor het JapanseGojira (1954) geweest zijn. Desondanks is het die laatste film die met de eer van de herkenbaarheid van het thema ging strijken.

Wat Harryhausen betreft, het bleef niet bij de Rhedosaurus. Prehistorische wezens duiken in veel van zijn films op. De meest indrukwekkende stop motion animatie demonstreerde hij echter in het in de vergetelheid geraakteThe Valley of Gwangi, waarin hij cowboys laat botsen met dino's. Titelfiguur Gwangi is een woeste Allosaurus, die in een verloren vallei door de cowboys wordt gevangen en vervolgens in de beschaafde wereld wordt vertoond. Dat gaat natuurlijk mis, in wat in termen van plot ongetwijfeld een voorloper vanJurassic Parkgenoemd mag worden. De scène waarin de cowboys te paard Gwangi strikken is één van de meest complexe en indrukwekkende stop motion sequenties ooit. Het spektakel kon de film echter niet redden van een stille dood in drive-in theaters.

Een succesvoller toekomst bleek weggelegd voor de grootste dinosaurus uit de filmgeschiedenis, Gojira, wereldwijd beter bekend als Godzilla. Dat is opvallend, aangezien diens eerste film wel verdacht veel gelijkenis vertoont metThe Beast from 20,000 Fathoms, maar de hoofdattractie wordt vertolkt door een man in een pak. Regisseur Ishiro Honda maakte van deze middelen echter een verduiveld duistere monsterfilm, geïnspireerd door Japans tragische verleden met atoomwapens. Deze uitwerking bleek beter te liggen bij het publiek dan de Rhedosaurus, dat zowel in het thuisland als in het Westen de gekwelde ziel van de wrekende nucleaire reus omarmde. Er bleek een glorieuze toekomst weggelegd voor de iconische gigant, die in nog eens 27 Japanse en twee Amerikaanse films hele steden mocht wegvagen. En gezien het succes van diens laatste bioscoopoptreden vorig jaar, is zijn terugkeer onvermijdelijk.

Eveneens populair bleken de Velociraptors, die echter in recenter tijden furore maakten. VoorJurassic Park richtte de filmindustrie vooral haar pijlen op de omvang van dinosauriërs, zonder zich te bekommeren om het feit dat ook kleine dino's behoorlijk dodelijk konden zijn. DankzijJurassic Parkvergeten we dat nooit meer, want de 'Raptors', zoals ze sindsdien populair te boek staan, doen quabody count niet onder voor hun imposantere verwanten. Niet groter dan een mens maar bewapend met vervaarlijke sikkelklauwen, intelligentie en een groepsmentaliteit zijn ze sindsJurassic Park opgedoken in het merendeel van de dinosaurusfilms, in de rol van de meest angstaanjagende booswichten. Menigeen krijgt nog nachtmerries van de zenuwslopende keukenscène uit Spielbergs eerste dinofilm. Ondanks hun doorgaans moordzuchtige karakter kan er met ze gecommuniceerd worden, zoals ookJurassic Worldillustreert. Keer ze echter nooit de rug toe, want dat wordt je fataal. Chris Pratt, wees gewaarschuwd.

De grotere dinosauriërs zijn echter de dieren waar filmmakers door de jaren heen het meest effectief gebruik van hebben gemaakt om de show te stelen. Niets laat zo'n verpletterende indruk op de bioscoopganger achter als enorme dino's die het hele witte doek vullen met hun titanische lichaam. Stop-motion legende Willis O'Brien, Harryhausens mentor, was een fervent liefhebber van de Brontosaurus (historisch verward met de Apatosaurus, maar sinds kort weer erkend als aparte soort). In de eerste bioscoopbewerking van Arthur Conan Doyle'sThe Lost Worlduit 1925 maakte hij dit beestje tot de ster van de film, die door een Engelse expeditie van zijn thuis wordt gevoerd en kort daarop Londen terroriseert (sindsdien een vaak herhaald thema). De sympathie lag bij het dier dat aan het eind van de film huiswaarts zwemt. Een minder aimabele soortgenoot treffen we aan inKing Kong (1933), waarin een Brontosaurus een vlot vol zeelui aanvalt om vervolgens, ondanks zijn gangbare vegetarische levensstijl, zijn tanden in een hapje mens te zetten. Ook in 1933 bleek Skull Island al gevuld met mensenetende monsters, hoewel niet de meest wetenschappelijk verantwoorde. In Peter Jacksons versie blijkt Brontosaurus echter de maaltijd van hongerige Raptors die een hele kudde over een klif jagen. De tijden zijn blijkbaar veranderd.

Weinig kinderen hebben in hun jeugd niet met dino's gespeeld. Van de combinatie 'uitgestorven' en 'gigantisch' gaat een voor kinderen onweerstaanbare magie uit. Niet verrassend dus dat we ook op de kinderkamer van Andy een dinosaurus tussen het speelgoed aantreffen. Zijn naam is Rex en het joch gebruikt hem voor zijn actievolle fantasie als verscheurend monster, maar als de mensen van huis zijn blijkt het stuk plastic een hilarisch neurotisch karakter te hebben dat fel contrasteert met hoe zijn prehistorische naamgenoot doorgaans wordt gezien. Volstrekt onzeker over zijn korte armpjes en zijn schamele brul krijgt Rex de lachers op zijn hand in Pixars drietalToy Storyfil Gelukkig voor cowboy Woody en consorten blijkt het beest ook een loyale vriend die in tijden van nood zijn, vaak wat onhandige, steentje bijdraagt. Rex is qua uiterlijk overigens gebaseerd op de klassieke Dino Riders Tyrannosaurus, een stuk speelgoed dat voor de meeste kinderen destijds de ultieme speelgoeddinosaurus vormde. Waarom Hollywood nog geenDino Ridersfilm heeft gemaakt, is een raadsel. Hopelijk brengt Jurassic World daar verandering.

De best bekende dinosaurus ontbrak uiteraard niet in de ultieme dinosaurusfilm en vormt de onbetwiste nummer één in deze lijst. Ondanks zijn verschijning in het overgrote merendeel van dinosaurusfilms, van de vroege cinema tot vandaag de dag, maakte de Tirannieke Koning der Reptielen nergens zo'n onuitwisbare indruk als in de origineleJurassic Park uit 1993. Tot leven gebracht met een combinatie van baanbrekende Computer Generated Imagery en fabuleuze animatronica wordt de T-Rex uit deze film beschouwd als één van de meest indrukwekkende effecten ooit. Hoewel het beest de nodige mensen verschalkte, was het toch de held van de film, die uiteindelijk de protagonisten uit de muilen van de Raptors redde in de onvergetelijke climax van de film. Het verslinden van de verachtelijke advocaat op het toilet was slechts een bonus. De T-Rex uit de eersteJurassic Parkkeert terug inJurassic World, waar hij zich wederom als toeristische attractie gevangen ziet. Als de genetische hybride Indominus Rex echter losbreekt en het park in chaos dompelt, mag T-Rex eens te meer bewijzen wie de echte Koning der Dinosaurussen is. Wie staat er immers ook alweer in het logo van die film?!