Jesse Eisenberg versus de wereld.
Het misbruik van onwetende burgers door de eigen overheid is altijd een dankbaar onderwerp voor filmmakers. Het onrecht dat onschuldige mensen aangedaan wordt voor schimmige doeleinden spreekt doorgaans met succes de basisgevoelens van het publiek aan. Humor is daarbij een minder vaak opgezochte emotie in dergelijk gevoelige affaires.American Ultratracht de lach echter tot de rode draad van haar verhaal te maken, en claimt daarom slechts losjes gebaseerd te zijn op het wanstaltige Project MK-Ultra uit de vorige eeuw. Er is immers weinig humoristisch aan het feit dat de CIA door het toedienen van allerlei drugs en conditionering – lees: marteling –mind controlop Amerikaanse burgers toepaste om hen tot dodelijke topagenten te maken. Uiteraard zonder succes. InAmerican Ultra blijkt er toch éen geslaagd testsubject rond te lopen, een nietsvermoedende stoner. Op zich geen verkeerd uitgangspunt, maar het lachen wordt al snel ondergeschoven door het knallen.
Supersoldaat
Jesse Eisenberg speelt Mike, een intelligente maar sociaal hopeloze loser met twee passies: zijn liefkozende vriendin Phoebe (Kristen Stewart) en excessief marijuanagebruik. Het enige probleem in zijn bestaan is de worsteling met de huwelijksvraag aan Phoebe. Zijn alledaagse leventje wordt echter ruw verstoord als hij plotsklaps wordt opgejaagd door maniakale huurmoordenaars, die hij tot ieders verrassing zowaar op de automatische piloot om zeep helpt. Wat blijkt, Mike is zonder zijn weten een testpersoon voor de CIA, die geestelijk geconditioneerd is tot supersoldaat. Helaas voor hem moet het programma waar hij deel van uitmaakte wijken voor een vergelijkbaar project, en dient hij dus geliquideerd te worden. Mike en Phoebe slaan op de vlucht voor het legertje groteske huurlingen dat op hen afgestuurd wordt, wat al snel resulteert in een schier eindeloze reeks schiet- en steekpartijen.
Dodelijke loser
Daarbij wordt natuurlijk een hoop kapot geblazen, waarbij Mike uitblinkt in het gebruik van huis-, tuin en keukengerei als dodelijke wapens. Dat Nima Nourizadeh is aangetrokken als regisseur is niet merkwaardig metProject X als vorige klus op zijn conto, waarbij de huiselijke sfeer ook destructief gedrag moest ondergaan. De vernielzucht van de regisseur wreekt zich in de tweede helft van de film als het de overhand krijgt en de grappen achterwege blijven. Dat is jammer, want Eisenberg speelt wederom een aimabele loser zoals we van hem gewend zijn, maar als actieheld overtuigt hij helaas minder. In zijn tweede samenwerking met Stewart is de chemie tussen het duo prima voelbaar, hoewel het een vraagteken blijft dat zo'n leuke meid het ondanks diens charmes uithoudt bij deze lapzwans. Het waarom hierachter laat zich snel raden, waardoor een emotioneel geachte plotwending niet de impact heeft waarop de scenarist waarschijnlijk hoopte.
De Vraag en het Complot
Sowieso isAmerican Ultra verstokt van spanningsbogen. De interesse van de CIA in Mike's persoon wordt al aan het begin van de film uit de doeken gedaan, waardoor wij als kijker voortdurend meer weten dan Mike zelf en het dus maar moeten stellen met de steeds meer in het gedrang geraakte grappen, die al te vaak terugslaan op stonercliché's, en immer bloedige actie. Om het verhaal nog wat extra sjoege te geven wordt een vendetta toegevoegd tussen twee rivaliserende CIA-agenten die hun eigen supersoldaatprojecten proberen te beschermen. In hun constante gekissebis wordt een heel Amerikaans stadje de grond in gestampt, waardoor we slechts kunnen hopen dat de echte CIA haar agenten beter onder de duim houdt. Terwijl de nogal irritante kwaadwillende agent zijn eigen leger psychopaten achter Mike aanstuurt, blijft deze meer gericht op het juiste moment om Phoebe een ring om haar vinger te schuiven dan om het complot tegen zijn persoon op te rollen. Erg komisch blijkt dat niet, noch erg spannend.
Mind control isn't funny
Als de film dan ook nog een merkwaardig einde dat niet klikt met al het voorgaande krijgt opgedrongen, blijkt dat de schrijver simpelweg niet wist hoe hij zijn aanvankelijk interessante invalshoek moest uitwerken. Eenzelfde lot beviel het vergelijkbareThe Men Who Stare at Goats, waarin een psychisch CIA-project eveneens niet op de gemikte komische noot uit de verf kwam.American Ultralijkt qua aanpak echter meer op het recenteRED, ook over een geheim agent die door zijn eigen werkgever tot doelwit bestempeld wordt, met zowel komische als actierijke gevolgen. Het niveau van die film haaltAmerican Ultrahelaas nergens. Wellicht zijn schimmigemind controlprogramma's simpelweg niet grappig maar slechts verontrustend, net zo bedenkelijk als de aanhoudende kogelregens die we geacht worden vermakelijk te blijven vinden inAmerican Ultra.
Conclusie
American Ultra is een voorspelbare en eentonige actiekomedie. Hoewel Jesse Eisenberg zijn bekende talent voor het spelen van neurotische sukkels als vanouds effectief benut, blijkt het actierijke gedeelte van de film minder aan hem besteed. Wat nog redelijk komisch uit de startblokken komt, verzandt in een overdaad aan overdreven gewelddadige actiescènes waarbij de humor en de emotie jammerlijk naar de achtergrond verdwijnen, terwijl de film luidruchtig naar een geforceerd einde voortdendert.
