De échte Algerijnse geschiedenis in de film

Vijftig jaar Algerijnse onafhankelijkheid gevat in een aantal bijzondere fil

In het kader van vijftig jaar Algerijnse onafhankelijkheid wordt dit jaar op meerdere plekken in Nederland de klassieker The Battle Of Algiers vertoond. Binnen dit kader is het interessant om eens te bekijken hoe de afgelopen jaren baanbrekende cinema is verschenen met het Algerijnse roerige verleden als achtergrond of middelpunt.

Ismaël Ferroukhi's (Marokkaanse afkomst) ode aan de vrije Noord-Afrikaanse mannen in Parijs tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze vochten zij aan zij met het Franse verzet tegen de nazi's maar werden dankzij structureel ontkenningsbeleid van de Franse overheid pas decennia later erkend als verzetshelden, mede dankzij de hulp van historicus Benjamin Stora. Les Hommes Libres schetst de vooravond van de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog. Algerijnen vechten in Parijs voor de vrijheid van de Fransen zodat ze later voor hun eigen vrijheid en toekomst kunnen vechten. Met schitterende rollen voor Tahar Rahim, Michael Lonsdale, Lubna Azabal en Mahmud Shalaby.

Voorafgaande aan de invasie van Europa door de geallieerden in 1944 moeten de Fransen hun troepen aansterken. Dit doen ze door onder andere het negende Algerijnse infanterieregiment op te richten dat volledig bestaat uit berbers en Algerijnen. Deze troepenmacht die onderdeel was van het vrije Franse leger (bestaande uit ruim 800.000 Congolezen en Noord-Afrikanen) ontzette delen van Italië en de Franse zuidkust voordat het negende Algerijnse infanterieregiment werd gedecimeerd bij de slag om de Elzas. In de media worden echter alleen Franse strijders aan het woord gelaten en vertoond. Deze vergeten strijders werden in 2006 in beeld gebracht door regisseur Rachid Bouchareb die van Algerijnse afkomst is. Met Samy Naceri, Roschdy Zem en Sami Bouajila.

Na Indigènes maakte Bouchareb een minder succesvolle maar niet minder indringende film over de Algerijnen na de Tweede Wereldoorlog. Deze film sluit enigszins aan op Les Hommes Libres. De Algerijnen maken hun eerste aanstalten in een vereniging tegen de Franse bezetter. In deze film wordt de opstand bij Sétif belicht in 1945, waar als wraakactie 20.000 Algerijnen werden gedood. Deze gebeurtenis wordt door veel historici beschouwd als de katalysator van het verzet. Met Jamel Debouzze, Roschdy Zem en Sami Bouajila.

De bovenstaande drie films belichten de Algerijnse situatie tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Er zijn echter ook films verschenen die op een andere manier het recentere en pijnlijke verleden van Algerije vertonen.

Michael Haneke maakte in 2005 het intrigerende Caché waarin de schuldkwestie van een Franse man, gespeeld door Daniel Auteuil, centraal staat. Deze schuldkwestie heeft te maken hoe de Fransen in het algemeen zijn omgegaan met hun Algerijnse broeders na de Onafhankelijkheidsoorlog. Zoals ook in Indigènes wordt omschreven, kregen Algerijnse soldaten, die voor de Fransen vochten, ineens geen pensioen meer.

Aan het einde van de jaren tachtig veranderde de situatie in Algerije aanzienlijk. Separatisten, die zogenaamd jihadisten waren, vochten tegen de overheid en slachtten duizenden onschuldige burgers. Door de westerse media werd en wordt deze periode gekarakteriseerd als de Algerijnse burgeroorlog. Een grote misvatting, zo blijkt deels uit Des Hommes Et Des Dieux. De Algerijnse monniken bleken te zijn vermoord door de Algerijnse overheid en niet door een extremistische beweging. Er was een groot politiek spel gaande dat later werd onthuld door onder andere reportages van de BBC. Xavier Beauvois verfilmde het verhaal over het klooster, met een schitterende rol voor Michael Lonsdale als de huisarts.

Een film van wederom een regisseur met een Algerijnse achtergrond: Roschdy Zem. Een Marokkaanse hovenier (Sami Bouajila) wordt in een op de werkelijkheid gebaseerd verhaal onterecht beschuldigd van de moord op zijn bazin. Vrij naar een gebeurtenis uit de jaren negentig belicht Zem het sluimerende, latente racisme dat nog steeds aanwezig is in steden als Marseille, Toulouse, Toulon en Nice. De grote aanwezigheid van Noord-Afrikanen is voor de aanhangers van Jean Marie Le Pen een doorn in het oog.