Michael Shannon: een (on)zichtbaar acteerkanon

Zo af en toe komt er een acteur voorbij die meteen opvalt. Dan blijkt deze acteur ook nog in de films op te duiken die je op dat moment kijkt. Toeval of niet? Michael Shannon is zo'n acteur.

Michael Shannon viel voor het grote publiek voor het eerst op inRevolutionary Road (2008), geregisseerd door Sam Mendes en tevens de hereniging van Leonardo DiCaprio en Kate Winslett. In de film portretteren de steracteurs het echtpaar Frank en April Wheeler wiens relatie wordt verscheurd door persoonlijke ambities en de sociale status tijdens de jaren ’50. Het gevolg is een twee uur durende dramafilm die op prachtige wijze wordt opgevoerd door regisseur Mendes. Michael Shannon steelt echter de show met zijn rol van psychiatrisch patiënt die zijn verlof gebruikt om met zijn ouders de Wheelers te bezoeken. Op pijnlijke en confronterende wijze schept hij het genoegen om de relatie van de Wheelers te analyseren en legt hij zijn vinger op de zere plek. Het zijn vooral die dwingende ogen, het snerpende piepstemmetje en de totale controle die tijdens het kijken vanRevolutionary Road indruk maken. Shannon heeft in de film maar twee scènes, maar die blijken genoeg om zijn visitekaartje af te leveren.

Shannon rijpt op latere leeftijd als acteur. Het is een schoolvoorbeeld van iemand die met de jaren alleen maar beter lijkt te worden. Michael Corbett Shannon wordt op 1974 geboren in Kentucky. Als zijn ouders op vroege leeftijd scheiden, pendelt hij noodgedwongen tussen Lexington en Chicago. Uiteindelijk kiest de jonge Shannon om Chicago te gebruiken als thuisbasis en al snel komt hij in contact met de toneelwereld. Het zijn tot dan toe kleine rollen in alle mogelijke uithoeken waarmee de acteur zijn ervaring opdoet. Hij sluit zich aan bij het theatergezelschap van Steppenwolf. Hier krijgt hij de mogelijkheid om als professionele acteur zijn vak uit te oefenen. Tijdens deze periode wordt hij ontdekt door William Friedkin (The Exorcist) die bezig is het toneelstukBug te verfilmen. Shannon die op dat moment de hoofdrol vertolkt in de toneelversie ervan, krijgt deze ook aangeboden in de filmversie. Ondertussen heeft de acteur al een aardige portfolio opgebouwd met bijrollen in films alsBad Boys 2, Vanilla Sky, Tigerland, Pearl Harbor en8 Mile.Bug (2006) blijkt echter het keerpunt te zijn voor Shannon. Hij mag de bijrollen vaarwel zeggen en zich nu concentreren op de hoofdrol.

Zijn eerste echte hoofdrol is de memorabele rol van Son Hayes in de indie-filmShotgun Stories (2007). In de film worden hij en zijn broers op jeugdige leeftijd verlaten door hun vader die met een andere vrouw een nieuw gezin begint. Als de vader op latere leeftijd komt te overlijden, ontstaat er een strijd tussen de broers uit het nieuwe gezin en de gebroeders Hayes.Shotgun Stories is tergend langzaam maar een prachtige karakterstudie van enkele simpele zielen die een doelloos en leeg bestaan leiden in het zuidwesten van Arkansas. Hoewel alle hoofdrolspelers overtuigen, is het Shannon die het geraamte vormt van de film Met Son Hayes portretteert hij een man wiens primitieve denkbeeld en handelen ernstige gevolgen heeft voor zijn toekomst.Shotgun Stories is tevens de eerste samenwerking tussen regisseur Jeff Nichols en Michael Shannon

Vijf jaar later later en verschillende rollen verder schittert Shannon in HBO’s nieuwe paradepaardjeBoardwalk Empire(2012), een dramaserie die zich afspeelt tijdens de drooglegging en de carrière volgt van de corrupte politicus Nucky Thompson (Steve Buscemi).Boardwalk Empiregrossierde in prijzen tijdens de afgelopen editie van de Emmy awards. De serie wordt geroemd vanwege de acteerprestaties maar vooral vanwege de complexe en intrigerende verhaallijnen. Een combinatie die we eerder zagen bij HBO’s eerdere hitserieThe Sopranos. De vergelijkenis met de populaire mafiaserie komt niet zomaar uit de lucht vallen. Tim van Patten en Terence Winters hebben beiden gewerkt aanThe Sopranos als regisseur en scriptschijvers. Acteur Steve Buscemi heeft zelfs nog een belangrijk aandeel gehad in het laatste seizoen van de mafiaserie als neefje van Tony Soprano. Behalve de productionele vergelijkenis kunnen er ook parallellen getrokken worden wat betreft de verhaallijnen. Zo staat in zowelThe Sopranosals inBoardwalk Empire het hoofd van een gewiekst misdaadsyndicaat centraal. Seks, corruptie en andere illegale praktijken die het daglicht niet kunnen verdragen, worden daarbij hartstochtelijk ingezet om aan de macht te komen én te blijven. Net als inThe Sopranosis ookBoardwalk Empire ijzersterk in een uitmuntende casting tot in de kleinste bijrollen.Het is dan ook in een bijrol waar Shannon excelleert als Nelson van Alden, een corrupte maar zwaar gelovige agent die van zijn voetstuk valt. Shannon zet de rol overtuigend neer, waarbij krankzinnigheid, humor en extreme dwangmatigheden hand in hand gaan. Het zijn ongebruikelijke karaktereigenschappen die alleen met een acteertalent zijn te bedwingen.

Waar Shannon sterk geneigd is rollen neer te zetten met een explosief en complex karakter, is het volgens de acteur niet de bedoeling indruk te maken met de waanzin van zijn personages. Zo geeft de acteur in een interview aan dat zijn uitbarstingen op het witte doek een opeenstapeling zijn van de spanning die wordt opgebouwd gedurende zijn karakterontwikkeling. Volgens hemzelf is dat een logisch gevolg van de omstandigheden. InTake Shelter (2011) zien we Shannon de rol vertolken van gezinsman Curtis die vecht tegen de innerlijke demonen in zijn hoofd. Telkens heeft hij last van nachtmerries waarbij het einde van de wereld wordt aangekondigd. In zijn manie besluit hij een ondergrondse stormkelder te bouwen om zijn gezin te beschermen tegen dat wat hij het meest vreest: zijn gezin verliezen. In de film speelt Shannon met de suggestie van de realiteit en de waanzin van iemand die wel eens een persoonlijkheidsstoornis zou kunnen hebben. Het is een flinterdun koord waarop de acteur balanceert, maar hij zet de rol overtuigend neer. OokTake Shelterkent een belangrijke sleutelscène waarbij Shannon zijn inmiddels beruchte acteertechniek etaleert. Als in de film zijn collega’s en vrienden zich tegen hem keren, ontstaat er bij Curtis een immense geweldsuitbarsting naar hen toe. Op de vraag of Shannon zich bewust voorbereidt op de rollen heeft hij een interessant antwoord. Zo zegt hij zelf zijn rollen zo eenvoudig mogelijk te benaderen. OverTake Shelter zegt hij dat Curtis in essentie een liefhebbende man is die voor zijn gezin zorgt en daarbij steeds meer de realiteit aan het verliezen is. Take Shelteris, naast de tweede samenwerking met regisseur Jeff Nichols, overladen met lovende kritieken van filmcritici en belangrijke filmprijzen.

Het is te prijzen dat Shannon kiest voor een veelzijdigheid keuze aan rollen. Voor de toekomst heeft hij misschien wel de grootste uitdaging aangenomen. Hij zal namelijk volgend jaar zomer de aartsvijand General Zod vertolken in de nieuwe Superman filmMan of Steel.De film, onder supervisie van Christopher Nolan, wordt geregisseerd door Zack Snyder. Hoewel Batman uit het slop is getrokken door Nolan, lijkt Superman een heel ander verhaal. Zo flopte Bryan Singer’sSuperman Returns genadeloos. Van Snyder is bekend dat hij vaak vorm boven inhoud verkiest. DC is echter gebaat bij een succesvolle rentree, aangezien concurrent Marvel alleen maar blockbusters(The Avengers,Iron Man, Thor) levert. Het is te hopen voor de filmliefhebber dat Shannon kan omgaan met de druk van een grote Hollywoodfilm. Meerdere goede karakteracteurs komen niet uit de verf als ze eenmaal in de spotlights staan en niet hun eigen ding kunnen doen. Waar Shannon eerder in de luwte bleef met bijrollen in grote blockbusters, zal zijn naam vanaf volgende zomer met grote letters worden aangekondigd.