A Respectable Family - recensie

Na 22 jaar keert intellectueel Arash terug naar zijn vaderland Iran. De hernieuwde kennismaking verloopt niet zachtzinnig.

Een man wordt als een zak aardappelen over de grond gesleept. Zijn voeten schuren tot bloedens toe over de vloer. Meteen aan het begin haktA Respectable Familyer al goed in. We blikken terug. Arash (Babak Hamidian) is tijdelijk weer in Iran, als gastdocent in universiteitsstad Shiraz. Het lesgeven is frustrerend. Arash is kritisch op de geschiedenis van zijn land en wordt continu teruggefloten door zijn superieuren. Logisch dat hij zo snel mogelijk terug wil naar Europa, maar dan wordt zijn paspoort ingenomen. Terwijl Arash zich door de ambtelijke molens heen vecht en wacht op zijn nieuwe paspoort, slaat hij met verbazing de wantoestanden in het huidige Iran gade. Door middel van lange flashbacks komen we ook veel over zijn tragische jeugd te weten.

Arash woont in bij zijn moeder in Shiraz. De familie steekt ingewikkeld in elkaar. Zijn vader hertrouwde toen Arash nog kind was. Voor de militaire vrijstelling die nodig is om zijn paspoort terug te krijgen, moet Arash naar Teheran. Daar ontmoet hij zijn dubieuze halfbroer Jafar (Mehran Ahmadi), een steenrijke zakenman die zijn fortuin vergaarde met praktijken die het daglicht niet kunnen verdragen. Diens zoon Hamid (Mehrdad Sedighian) probeert Arash te helpen met zijn paspoort. Hoewel helpen? In tweede instantie is niet iedereen in de familie wie hij lijkt. Dan overlijdt Arash’ vader. Rondom de erfenis ontstaat een duister steekspel waarin Arash tot over zijn oren betrokken raakt.

Arash laat alles verbijsterd over zich heen komen. Hij probeert nauwelijks in te grijpen en levert weinig commentaar. Zijn zwijgende gelaat komt veelvuldig in beeld. Daardoor wordt het surrealistische element van de film versterkt. Het shot van de man die als een zak aardappelen over de grond wordt gesleept, zien we aan het einde van de film opnieuw. Arash wil zijn terugkeer naar Europa uitstellen en dat is niet de bedoeling. Teruggaan zal hij – als het niet goedschiks kan, dan maar kwaadschiks, meent zijn ‘respectable family’. De filmtitel is overduidelijk ironisch.

A Respectable Familyis het debuut van regisseur Massoud Bakhshi en is deels autobiografisch. Bakhshi groeide in de jaren ’70 en ’80 op in Iran en levert met deze film onverholen kritiek op heden en verleden van zijn land. Dat is dapper. De Iran-Irak oorlog, kindermishandeling, vrouwenonderdrukking, corruptie: de nodige ellende passeert de revue. Deze film zal niet bijdragen aan een genuanceerder beeld over de Islam. Alles is gefilmd door de ogen van hoofdpersoon Arash (of door die van zijn jeugdige alter ego) en komt daardoor keihard binnen, te meer omdat Bakhshi ook gebruik maakt van echte (zwartwit) nieuwsbeelden. Al met al isA Respectable Familygeen onverdeeld plezierige kijkervaring, maar wel een film die iets te melden heeft, een film waar je nog lang aan terugdenkt.

A Respectable Family is thriller, familiedrama en documentaire over Iran in één. Deze film roert zware thema’s aan en er worden heftige beelden getoond. Daardoor isA Respectable Familyniet makkelijk te verteren. Maar het is wel een film die je bijblijft.