De Chinese cinema is er één om rekening mee te houden, maar dan zullen we eerst wat meer naar elkaar toe moeten groeien.
China: de staat die zich in slechts een paar decennia wist op te werken tot de grootste wereldmacht. Niet alleen zijn ze met velen, economisch gezien gaat het ze voor de wind en met het strak heersende regime toont China dat ons Westers kapitalisme niet de enige weg naar welvaart is. Alhoewel, deze welvaart is uiteraard niet voor iedereen weggelegd. Want zoals het ieder land betaamt dat zich plots in een economische groeispurt bevindt, word de kloof tussen arm en rijk binnen China steeds groter. Daarnaast concentreert de vooruitgang zich vooral op het oostelijke kustgebied, het westelijk gelegen boerenland blijft in een achtergebleven misère van onderontwikkeling en armoede. Het lijkt een berg aan politiek info voor een doorsnee recensie, maar Jia-Zhang Ke’s (Still Life) nieuwe filmA Touch of Sinportretteert de instabiele en ongelijke Chinese samenleving door middel van maatschappelijk gemotiveerde moorden. En om deze delicten in perspectief te zien, is enige voorkennis een vereiste; anders lijken het niets meer dan geagiteerde Chinezen met een minderwaardigheidscomplex.
Vier
A Touch of Sinopent in een grauw, besneeuwd en ver gelegen agrarisch dorp in het noorden van China. Voordat het eerste hoofdstuk begint, aanschouwen we een koelbloedige moord op drie jongeren en daarmee is de toon van de film direct gezet. De film richt zich op vier gebeurtenissen die volgens de regisseur alom bekend zijn in China, juist vanwege de maatschappelijke lading die ze dragen. Zoals de regisseur verkondigde, staan ze symbool voor de ongelijkheid en wanhoop die zich heeft genesteld in de bevolking. Door China’s geschiedenis als streng communistische staat is een sterke vorm van collectivisme blijven hangen. Het alles samen doen, samen delen en samen zijn is een achterhaalde gedachte wanneer individuele rijkdom de kop op steekt. Volgens Jia-Zhang Ke ligt dit fenomeen dan ook ten grondslag aan de daden. Terwijl de moordenaar uit de proloog er vandoor gaat op zijn motor, ontmoeten we een standvastige mijnwerker die het corrupte dorpsbestuur niet langer tolereert. Eenzaam en verbeten als hij is, legt hij al zijn energie in deze kwestie waardoor het hele dorp hem als de opdringerige zeikerd ziet. Wanneer hij dan ook nog alle eer verliest, gaat hij over tot een drastische, bloederige daad. Symboliek? Jazeker; het toont hoe de arme, onbedeelde onderdaan in opstand komt tegen een onverschillig regime.
Eercultuur
Het tweede hoofdstuk vertelt over een migrantenarbeider die het hele land afreist om geld te verdienen. Hij is koud, onsympathiek op zijn zachtst gezegd. Het toonbeeld van onverbloemde criminaliteit in de vorm van roofmoorden lijkt het te doen voor zijn vrouw en zoon, maar heeft te weinigscreentimeom enige menselijke vorm aan te nemen. Hierna reist het verhaal af naar Hubei in midden-China. Een ietwat naïeve saunamedewerkster zinkt na het verliezen van haar minnaar weg in zelfmedelijden, tot enkele rijke klanten haar tot het uiterste drijven. Het derde hoofdstuk is uitgebreid, diep en wordt zorgvuldig verteld. Hierdoor is de jonge vrouw het eerste personage dat medeleven bij de kijker weet te vinden. De ongelijke positie van de vrouw in een mannenwereld is in ieder denkbaar aspect weergegeven; van haar baan tot haar persoonlijkheid. Het lijkt cliché, maar voor het verhaal werkt het des te beter. Het vierde en laatste verhaal is ook direct het meest interessante. De jongeman die van baan naar baan hopt om zijn leven te verbeteren wordt geplaagd door een gevoel van uitzichtloosheid. De puberale onzekerheid gecombineerd met China’s eercultuur legt een zware last op zijn schouders, wat niet tot moord maar een ander uiterste leidt. Opvallend omdat de jongen aan de ene kant zich zo druk lijkt te maken om niets, aan de andere kant voelt het zo vanzelfsprekend in het licht van de Chinese cultuur.
Conclusie
A Touch of Sinbrengt een zekere aanklacht tegen de huidige omstandigheden in China teweeg, al komt er weinig romantisering aan de waargebeurde verhalen te pas. Het politiek gewicht wordt door de kijker zelf gevormd, mits deze weet waar naar gekeken wordt. Ben je op de hoogte van de verdeeldheid tussen de Chinese bevolking? Heb je enige notie van de gevolgen van ongelijk verdeelde welvaart? Ja? Dan zalA Touch of Sineen grimmige, realistische en sterke weergave zijn van een instabiele, door haar overheid verdoezelde samenleving. Ontbreekt het je echter aan deze kennis, dan zal de film onwennig en een beetje flets aanvoelen. De personages zijn haastig geschetst en maken zich in dit licht wel heel erg dik om relatief weinig. Het zijn gedragingen die we slecht kunnen plaatsen in ‘Westers denken’ en waar we ons moeilijk mee kunnen verbinden. Dat is niet perse een slecht iets, maar het is jammer dat de film hierdoor veel van zijn kracht verliest. De Chinese cinema is er één om rekening mee te houden, maar dan zullen we eerst wat meer naar elkaar toe moeten groeien.
