Amour - recensie

Hoe met de dood in de ogen de liefde kan overwinnen.

Meteen in de eerste scène vanAmourzien we het einde van de film. De deur van een statig appartement in Parijs wordt opengetrapt door de brandweer om in de slaapkamer een dode vrouw opgebaard op bed te zien liggen. Meteen hierna springt de setting naar een theater waar we dezelfde vrouw en haar man wat nerveus in het publiek zien zitten. Als kijker moeten we zelfs even zoeken om ze in het publiek te achterhalen. Als het concert begint. blijft de blik gericht op het publiek, niet op het podium.

Met dit wat vervreemdende maar sterke begin zet de Oostenrijkse regisseur Michael Haneke meteen de toon. Door het einde meteen weg te geven, zegt hij eigenlijk dat het hem niet te doen is om toe te werken naar een bepaalde climax, als was het pure suspense, maar dat het met name gaat om de weg ernaar toe. Het tweede shot in het theater maakt duidelijk dat we als kijker vooral deze twee mensen en hun relatie voor ogen moeten houden, zonder afgeleid te worden door de omgeving. En doordat deze twee oude mensen je aan blijven kijken, voel je jezelf meteen betrokken bij het verhaal, als een soort spiegelbeeld van het publiek dat in de bioscoop naar het scherm kijkt.

Amourspeelt zich, los van een enkele scène, helemaal af in het Parijse appartement, waar de man en vrouw (briljant gespeeld door Jean-Louis Trintignant en Emmanuelle Riva) hun laatste levensjaren slijten. Ze behoren als oud-musici duidelijk tot een belezen en intellectueel milieu, maar ondanks de jaren is de liefde voor elkaar duidelijk voelbaar, in kleine gebaren en momenten. Als op een dag de vrouw een beroerte krijgt, wordt dat niet met veel drama omkleed. We zien een kraan die blijft lopen en een kopje dat valt. Dit moment luidt het lange proces in waarin de vrouw steeds meer achteruit gaat en de man geconfronteerd wordt met het naderende einde. Ook dit slopende proces wordt door Trintignant en Riva op zo'n invoelbare en subtiele manier gebracht, dat je niet alleen meegaat in hun lijdensweg, maar het haast een universele waarde krijgt.

Haneke staat met zijn eerdere films alsFunny GamesenDas Weisse Bandbekend als een filmer die de grote en zware thema's niet schuwt. Maar nergens wordt hij moralistisch. Hij houdt ons een spiegel voor en wil ons zelf laten denken over ons en andermans gedrag. Dat is inAmourniet heel anders. Zeer terecht won hij eerdere dit jaar met deze film dan ook zijn tweede Gouden Palm (naDas Weisse Band). Met lange statische shots, vaak van afstand, af en toe afgewisseld met zeer intieme close-ups, laat hij ons nadenken over wat we nu eigenlijk zien. Ook het binnenvliegen van een duif mogen we zelf interpreteren. Het is alsof Haneke je leert kijken en je na laat denken over wat liefde is in het aangezicht van de dood. Als door een mokerslag kom je haast verdoofd uit de film. Een waar meesterwerk, die nog lang blijft resoneren.

Amouris in de vorm haast teruggebracht tot de echte essentie. Twee oude mensen in een Parijs appartement, het naderende einde gefilmd met statische shots. Maar de thema's die regisseur Michael Haneke naar boven weet te halen en de formidabele acteerprestaties van Jean-Louis Trintignant en Emmanuelle Riva maken de film tot een absoluut meesterwerk, die op de kijker niet alleen een emotionele impact heeft, maar ook een fysieke. Net zoals de liefde tussen deze man en deze vrouw.