Anomalisa - recensie

Een eenzame zakenman kan geen relaties onderhouden, maar vind tijdelijk de liefde in een ‘one night stand’ die anders is dan alle anderen. De nieuwe Kaufman is ontroerend en intiem.

Anomalisawerpt een korte blik op het leven van Michael Stone, een succesvol zakenman. Stone heeft een toepasselijke naam, want hoewel hij zich erg eenzaam voelt, vindt hij het onmogelijk om een diepe liefde te voelen voor andere mensen. Hij hunkert naar een verbondenheid die dieper gaat dan de meevoerende roes van een eerste ontmoeting. Mensen lijken allemaal op elkaar, betekenen niet zoveel voor hem, en de liefde waar zij naar zoeken in hem voelt meer als een last op zijn schouders.

Anomalisa is - basaal verteld - een korte film over een ‘one night stand’. Michael Stone maakt kennis met Lisa, en voor een avond in een hotel kan hij eindelijk liefde voelen. Maar, deze film is geschreven en geregisseerd door Charlie Kaufman en dan weet je dat er een dieper, aangrijpender verhaal voor je ligt, verteld via magisch realistische scenes. Kaufman is als schrijver beter bekend van films alsBeing John Malkovich enEternal Sunshine of the Spotless Mind, allebei films over liefde, herinneringen en identiteit, met een snufje fantasie. Dezelfde thema’s komen ook inAnomalisaterug. Kaufman neemt een korte periode van één avond voor zijn verhaal, en pelt lagen van Stone’s identiteit af om een dieper inzicht te krijgen in zijn gevoelens.

Subtiel en intiem

Michael Stone is geen held en zelfs geen sympathiek hoofdpersoon. Al snel in het verhaal wordt duidelijk dat zijn vluchtgedrag andere mensen veel pijn en verdriet doet. Hij is eenzaam en zit vol nervositeit, rookt en drinkt veel om zich beter te voelen, maar denkt uiteindelijk vooral aan zichzelf. Kaufman richt de film zo in dat we hem ten minste snappen. Een belangrijk deel van Kaufman’s strategie is dat hij er een animatiefilm van heeft gemaakt. Dit wil absoluut niet zeggen datAnomalisaeen film voor kinderen is. De film is zeer expliciet over intimiteit en subtiele gemoedstoestanden die vooral voor volwassenen herkenbaar zijn. Kaufman springt echt de diepte in en maakt zijn film nu en dan oncomfortabel en aangrijpend.

Gebruik van poppen

De poppen in Anomalisa hebben losse onderdelen in het gezicht, met een richel tussen de ogen. Het is even wennen, en de animatie zit dicht bij een oncomfortabel gevoel dat de poppen net niet levensecht zijn. Het achterliggende idee van de poppen is dat mensen een sociaal masker dragen in het openbaar, waardoor hun diepere gevoelens niet zichtbaar zijn, en de poppen laten dit masker letterlijk zien. Daarnaast, alle poppen, behalve Michael en Lisa, hebben dezelfde stem (man, vrouw en kinderen) en dezelfde vorm van gezicht. Alleen Lisa springt eruit. Het geeft aan hoe weinig Michael zich verbonden voelt met de mensen om hem heen. De anonimiteit van het hotel benadrukt nog eens hoe weinig betekenisvol de wereld om hem heen is. De film begint en eindigt ook met hetzelfde betekenisloze gebabbel, dat Michael alleen maar hoofdpijn geeft.

In typische Kaufman stijl heeft bijna alles in de film betrekking op het centrale idee. Zo is Michael een expert op het gebied van klantvriendelijkheid en dat heeft op een bepaalde manier te maken met zijn diepe persoonlijke ervaring op het gebied van sociale maskers voorhouden en mensen tevreden stellen. Het is leuk om die diepere connecties in de film te ontdekken, maar het eindigt alleen wat abrupt. Het is een kort verhaal met een simpele opzet, en het zou de film ten goede zijn gekomen als het nog iets langer en complexer was geweest, en de problemen van Michael wat dieper waren uitgeplozen. Nu wordt het gepresenteerd als een van die dingen die maar gebeuren in het leven, zonder er een diepere betekenis aan te geven of oorzaak achter te zoeken.

Er zit heel veel kunde in de film. Het stemmenwerk van David Trewlis als Michael, Jennifer Jason Leigh als Lisa, en Tom Noonan als alle andere personages is fenomenaal. Samen met de subtiele uitdrukkingen van de poppen en de levensechte kleuren en lichten van de omgeving wordt je helemaal meegevoerd in de film.Anomalisais uitstekend geschreven en kiest gelukkig niet voor of tegen de hoofdpersoon. Het houdt goed of slecht neutraal en bestempelt mensen niet als zodanig.

Conclusie

Anomalisais uitstekend gemaakt, meeslepend qua emoties en intrigerend qua opzet. Het zal niet iedereen aanspreken, maar het heeft de kracht en moed om sommige mensen zeer persoonlijk aan te spreken of juist tegen het zere been te schoppen. Het is alleen wel erg somber en mist een opbeurend en betekenisvol einde.