Beyond - recensie

Kinderen die op volwassenen passen: opgroeien in een gezin waar alcohol en narcisme de toon zetten.

Beyond is het regie-debuut van bekroond actrice Pernilla August en is gebaseerd op het gelijknamige boek van Susanna Alakoski. De film won op het filmfestival van Venetië -waar hij ook in première ging - de prijs van de Filmkritiek en was tevens de Zweedse inzending voor beste buitenlandse film voor de Oscars in 2010.

Waar het boek zich louter op de jeugdperiode in de jaren '70 focust, laat de film ook de lange termijn gevolgen van die gebeurtenissen zien middels een hedendaagse setting. De 53-jarige August, die samenwerkte met namen als Ingmar Bergman en Bille August, heeft door haar jarenlange acteerervaring een liefde voor de andere kant van de camera opgebouwd en vond dit het juiste moment haar ‘andere hersenhelft’ te laten werken.

De Zweedse Noomi Rapace, voornamelijk bekend van het origineel vanThe Girl with the Dragon Tattoo (2009) en de twee delen van de Millennium-serie, speelt de 34-jarige Leena, die de ochtend voor kerst een onverwacht telefoontje krijgt. Het ontbijt op bed met haar man en kinderen wordt ruw beëindigt door de mededeling dat haar moeder op sterven ligt en haar nog één maal wilt zien. Het is niet vreemd om te zien dat Leena en haar moeder al zo lang geen contact meer hebben gehad; veel verder dan de bodem van de fles hebben haar ouders tijdens haar jeugd niet gekeken, met alle gevolgen van dien. Haar weggestopte herinneringen zijn ook voor haar man Johan (Ola Rapace) een geheim wat haar in een ongemakkelijke en kwetsbare positie plaatst. Zelf wil ze het liefst niets van haar moeder en de gevoelens die de ontmoeting teweeg zullen brengen, weten, maar na wat aandringen van Johan stapt ze toch in de auto, wat tot een overweldigende stroom aan overpeinzingen en emoties leidt.

Leena ziet als klein meisje (Tehilla Blad) haar ouders compleet de afgrond in vallen door gebrek aan geld en overmatig drankgebruik. Hoe hard ze ook probeert, ze weet de twee hoopjes mens niet uit de put te krijgen en belandt na jaren van armoede en huiselijk geweld in de kinderopvang. Regisseur August weet met de flashbacks (die meer dan de helft van de film beslaan) een bijna fysieke intimiteit te creëren zonder een moraal te vellen. Zoals veel Zweedse drama’s ademen de scènes oprechtheid en nodigen uit tot het opmerken van ieder detail. De korrelige, verzadigde beelden stralen ondanks de vreselijkheden op het scherm optimisme en hoop uit. Het heden is wat afstandelijker, maar werkt toe naar eenzelfde sfeer als de flashbacks, wanneer Leena in haar ouderlijk huis terugkeert. Zowel Tehilla Blad als Noomi Rapace weten Leena op geweldige wijze neer te zetten als een belemmerd en misfortuinlijk persoon, die ondanks al haar leed, moed en positiviteit toont.

Het al vaak vertelde verhaal van iemand die zijn littekens openkrabt, weet hier niet te vervelen. De klassieke verhaalstructuur onderscheidt zich door zijn rauwheid en legt zijn focus niet op plot, maar op momentopnames. Hierdoor blijven er toch wat weinig overpeinzingen over na het zien van de film, wat de film meer een ervaring dan een filosofisch werk maakt. De film kijkt niet gemakkelijk weg, maar weet wel constant de aandacht naar zich toe te trekken, terwijl je als kijker soms liever wegkijkt van alles wat de ouders zichzelf en hun kinderen aandoen.

Ondanks zijn actuele thema en een uitstekende dragende en ondersteunende cast mistBeyond iets aan brutaliteit en maatschappelijke context. Pernilla August heeft een prima boekverfilming gemaakt die zowel de donkere als de lichtere kanten van een leven weet bloot te leggen. Het kan bijna niet anders dat we meer van deze wat oudere, maar frisse regisseur gaan zien.