Boyhood - recensie

Boyhoodis een bijzondere film die in drie uur tijd de volledige jeugd van een jongen vertelt, met al het groot en klein geluk en ongeluk dat daarbij komt kijken.

Boyhoodbeslaat twaalf jaar van het leven van de jonge Mason en zijn familie: moeder Olivia (Patricia Arquette), vader Mason sr. (Ethan Hawke) en zusje Samantha (Lorelei Linklater). De film begint met Mason als een zesjarig jongentje en we leren hem kennen als een dromer, iemand die denkt dat wespen ontstaan uit water. Hij is geen stoere jongen en niet zo ad-rem en extravert als zijn grote zus. Dat hij de wereld anders ziet, wordt al vroeg duidelijk. De film laat zien hoe Mason zich verder ontwikkelt en hoe hij omgaat met de veranderingen in zijn leven. We zien de kleine en grote momenten die horen bij het opgroeien en uiteindelijk nemen we afscheid van Mason als hij achttien is en het ouderlijk huis verlaat.

Waar veel filmmakers tijd als een noodzakelijk kwaad zien om mee te werken, zag regisseur Richard Linklater (Before Trilogie, The Walking Life) het als een uitdaging. Veel films zijn een momentopname uit een fictief leven: we zien een ontvoering, een romance of de uitbraak van een virus. Soms wordt er met behulp van grime en computeraffecten gepoogd een personage te verouderen, waardoor het verhaal een grotere periode van iemands leven kan beslaan. ‘Waarom niet echt iemand oud laten worden?’ dacht Linklater.

‘Kan niet’ bestaat niet

In de media is al breed uitgemeten dat er in de filmgeschiedenis geen enkel ander project alsBoyhoodbestaat. Linklater wist dat hij begon aan een bijna onmogelijk project. Maar ‘kan niet’ bestaat niet in zijn wereld en hij wist het voor elkaar te krijgen een studio en een handvol acteurs voor een periode van twaalf jaar aan het project te binden. Gedurende een periode van twaalf jaar filmde hij elk jaar zo’n drie à vier dagen. Het script stond van tevoren niet vast, maar werd elk jaar verder geschreven. Linklater liet de persoonlijke veranderingen in de levens van de acteurs van invloed zijn op het verhaal. Ellar Coltrane, die de rol van Mason speelt, bevestigt deze werkwijze. Vooral aan het begin leunde hij erg op de aanwijzingen van Linklater, maar naarmate hij ouder werd, kreeg hij steeds meer ruimte om zijn eigen ervaringen in de film te verwerken.

Naadloos

Als je elk jaar een paar dagen filmt, is de kans groot dat je materiaal te veel van elkaar gaat verschillen. De grootste uitdaging was dan ook het naadloos aan elkaar hechten van de scenes. En dat is Linklater perfect gelukt. Ondanks het gegeven dat sommige scènes zich afspelen op andere plekken dan de vorige en er soms sprake is van nieuwe personages die uit het niets verschijnen, is alles prima te volgen. Dit komt mede doordat we als kijker inmiddels wel wat ervaring hebben opgedaan met de levenscyclus en we daardoor goed snappen welke gebeurtenissen er inherent zijn aan een bepaalde periode.

Het fictieve leven van Mason is niet uitzonderlijk, maar bevat genoeg elementen die zijn leven de moeite waard maken om het te willen volgen. Zo zijn de ouders van Mason gescheiden. Zijn moeder doet haar best om het gezin te onderhouden en besluit daarom een studie psychologie op te pakken. De verhuizing die daarbij komt kijken is een grote verandering voor Mason. Ook de mannen aan wie zijn moeder zich bindt, zijn niet bepaald de modelvaders waar Mason op had gehoopt. Dit klein ongeluk maakt dat de film drie uur lang onderhoudend blijft met slechts hier en daar een scène die iets te langdradig is.

Het lijkt er op dat Linklater er expres voor heeft gekozen om niet de momenten te filmen die de meeste impact hebben, maar juist de momenten ervoor of erna. Zo wordt duidelijk dat Olivia door haar tweede man wordt geslagen, maar we zien dat nooit gebeuren. Ook zien we Mason nooit seks hebben met een meisje, maar hij vertelt wel dat hij ‘het’ heeft gedaan. Op die manier focust de film zich niet op een bepaalde gebeurtenis, maar blijft de nadruk liggen op het grote geheel: de jeugd van een jongen.

Conclusie

Het is meer dan knap hoe Linklater dit kunstwerk tot een geslaagd einde heeft weten te brengen. Gedurende de drie uur waarin we getuige zijn van het opgroeien van een lieve jongen kunnen we niet anders dan met hem meeleven en hopen. Als dan bij de laatste scène de zon achter de bergen verdwijnt, weten we dat hij de volgende dag weer opkomt en dat Mason verder gaat met zijn leven zonder dat wij erbij mogen zijn. En dat is verdomd jammer.