Chimpanzee - recensie

Met liefde gemaakte documentaire over menselijke apen.

Het is nu eens niet de BBC, maar Disney Nature die met een natuurdocumentaire over chimpansees de bioscoop bestormt. Regisseurs van de film zijn niemand minder dan Alastair Fothergill (Planet EarthenAfrican Cats) en Mark Linfield (Earth). Toen werkten ze voor BBC, maar nu dus voor Disney. Het plan was om met een filmcrew drie jaar lang het baby-aapje Oscar en zijn moeder te volgen, maar dat liep anders. Het uiterst schattige baby-aapje verloor zijn moeder namelijk toen zij op brute wijze om het leven kwam door een andere jungle-bewoner, namelijk een panter. Het gevolg is een keiharde strijd van een steeds mager wordende aap, die eigenlijk nog van zijn moeder afhankelijk is om belangrijke levenslessen te leren en te worden gevoed. Een tragische wending voor de apenzoon, maar daardoor wel een nog veel interessanter verhaal, hoe cru het ook is.

Of Oscar het overleeft, dat vertelt Carice van Houten als voice-over in de film. Vanaf het prille begin dat Oscar net een paar weken oud is tot het einde begeleidt de Nederlandse actrice met haar stem het reilen en zeilen binnen de apentroep. In de Amerikaanse versie is hetHome Improvement-acteur Tim Allen, maar ‘onze’ Carice doet het erg goed. Behalve het op verhalende wijze vertellen hoe het leven van een chimpansee in zijn werk gaat, worden er ook kleine uitroepjes doorheen gegooid. Zo worden de apen die diep in de jungle van Tanzania leven (ver weg van mensen) wel erg vermenselijkt, met opmerkingen als: “Nou dan niet, dan zoek ik zelf wel verder. Poeh he.” Toch is het in deze documentaire niet vervelend. Ten eerste is de vermenselijking van dieren iets wat Walt Disney zo’n beetje heeft uitgevonden en bovendien heeft iedereen die een huisdier heeft dat vast wel eens gedaan, hardop doen alsof hij de gedachten van zijn kat, hond of cavia kan lezen.

De beelden inChimpanzeezijn zeer indrukwekkend. Van de superversnelde beelden van planten die zich verstrengelen rondom elkaar tot het superlangzaam vertonen van regendruppels op stinkzwammen, het is stuk voor stuk prachtig om te zien. Ook wat betreft de apen zien de opnames er prima uit. De filmcrew is het overduidelijk met veel geduld gelukt om dichtbij de apen te komen en soms kijk je zelfs over de schouder van een chimp mee naar wat hij aan het doen is. De leukste eigenschappen van chimpansees komen aan bod. Denk daarbij aan het gebruiken van een gereedschap als een takje om een fijn mierenhapje te maken en de manier waarop ze tegen bomen slaan om te communiceren als er trammalant is. Uiteraard vertelde het verhaal zichzelf uiteindelijk door de onverwachtse gebeurtenissen, maar het is de regisseurs goed gelukt om er voor de kijker een heel begrijpelijk en lopend verhaal van te maken. Hoewel de film door de grappige voice-over en het heldere verhaal zeer geschikt is voor kinderen, mist er wel een serieuze ondertoon in deze documentaire.

Er is door de verhalende vertelling nagenoeg geen ruimte voor feiten en andere interessante wetenswaardigheden over de dieren en daar komt bij dat het een nogal kritiekloze documentaire is. De chimpansees worden weliswaar erg vermenselijkt, het feit dat er mede door mensen nog maar weinig van deze diersoort in het wild over is, wordt compleet buiten beschouwing gelaten. Al was het alleen met een kort zinnetje aan het begin van de film, juist omdat door deze film geld in het laatje komt (gelukkig gaat een gedeelte naar het fonds Jane Goodall, de chimpanseeheilige) zou het de makers niet misstaan als er aan het begin met een zinnetje in beeld werd vermeld dat er nog maar 100.000 tot 200.000 chimpansees zijn en het daarmee een ernstig bedreigde diersoort is.

Chimpanzeeis, zoals je mag verwachten van makers die aanEarthwerkten, een indrukwekkende documentaire om te zien. Doordat de voice-over de mensapen vermenselijkt en er weinig harde feiten worden vermeld, is deze film vooral geschikt voor kinderen. Toch is dat de film te vergeven. Het is namelijk werkelijk een wonder te noemen dat deze filmcrew (die overduidelijk hart en ziel in het project heeft gelegd) op dit verhaal stuitte en het is dan ook niet verwonderlijk dat dit daarom zo verhalend wordt verteld.