Cosmopolis - recensie

Een film over een bezoek aan de kapper wordt een surrealistische reis over de neergang van multimiljonair Eric Packer.

Eric (Robert Pattinson) staat erop dat hij zijn knipbeurt krijgt in het centrum van Manhattan, maar het verkeer zit muurvast door een presidentiële stoet en gewelddadige antiglobaliseringsprotesten. Gedurende het verloop van de film volgen we Eric die zich traag voortbeweegt in zijn luxe limousine, waarbij het tempo van de film zich dezelfde snelheid aanmeet. Eric zit als een koning op een leren troon in zijn geluidsdichte en kogelvrije limousine. Hiermee heeft hij zijn eigen veilige wereld gecreëerd om zich af te sluiten van de wereld die hij niet snapt.

Regisseur David Cronenberg, bekend vanVideodromeenThe Fly, baseerde Cosmopolis op het gelijknamige boek van Don DeLillo. Cronenberg heeft een ruime ervaring met boekverfilmingen, waaronderNaked LunchenCrash, maar zijn keus voorTwilight-ster Robert Pattinson in de hoofdrol werd terughoudend ontvangen. Pattinson, die echt elk frame van de film in beeld is, weet het koude en afstandelijke personage uitstekend neer te zetten. Of dit te danken is aan zijn acteertalent of een herhalingsoefening is van zijn kille vampierpersonage blijft onduidelijk.

De overige acteurs, waaronder Paul Giamatti, Juliette Binoche en Mathieu Amalric die het hoofdpersonage in en rondom zijn limousine ontmoet zijn weinig in beeld maar zetten wel hun stempel op de film. Cronenberg nam de dialogen uit het boek letterlijk over en drong er op aan dat zijn acteurs niet afweken van deze tekst. Hierdoor voelen gesprekken soms als een filosofische voordracht - mooi in zijn vorm, maar altijd klinkend alsof ze worden voorgelezen uit het boek. De vreemde dialogen creëren een surrealistische en afstandelijke sfeer, waarbij personages langs elkaar heen lijken te praten.

Waar Cronenbergs laatste drie films,A History of Violence, Eastern PromisesenA Dangerous Methodveel toegankelijker waren dan men van de regisseur gewend was, grijpt hij nu terug naar bekende elementen zoals paranoia en psychische aftakeling van het hoofdpersonage in een veel abstractere film. DatCosmopolisniet toegankelijk is zullen fans van de regisseur alleen maar toejuichen, maar Cronenberg slaat hier echter de plank mis door de kijker te vervelen met de ettelijke filosofische dialogen, diepere betekenissen, en levensvragen die nergens tot toe leiden. Ook de aanklacht tegen het kapitalisme, helemaal actueel sinds de Occupybeweging, komt niet over.

Toch weet Cronenberg een buitengewoon surrealistische sfeer neer te zetten, ook dankzij de minimale filmscore. Veel scènes worden niet ondersteund met muziek en achtergrond geluiden zijn weggefilterd. Nu speelt zich ook het grootste deel van de film af in de geluidsdichte limousine, maar ook als Eric uitstapt om een hapje te eten in een diner zijn de omgevingsgeluiden bijna niet te horen.

Cosmopolisis net zoals het acteerwerk van Robert Pattinson, afstandelijk en kil. De lange opgelezen dialogen vervelen, al zijn er soms best interessante filosofische vraagstukken uit te filteren. Vooral de surrealistische sfeer die David Cronenberg weet te scheppen blijft je nog lang nahangen. Na het zien van de film stel je jezelf dezelfde vraag als Eric nadat hij ondervindt dat zijn prostaat asymmetrisch is; "Wat betekent het?"