Eat Sleep Die - recensie

Sterk debuut over een arbeidersimmigranten gezin in Zweden.

"Eten, drinken, slapen, is dat het leven?", vraagt een vrouw uit het sollicitatiegroepje van hoofdpersoon Rasa aan het eind van de film. "Het leven is er niet voor het geluk, je moet het gewoon leven", zegt een ander. Deze woorden vallen op het afscheidsfeestje voor Rasa, die haar geluk wil gaan beproeven in de grote stad Malmö. Het is een melancholische bijeenkomst, geheel in Balkansfeer. De 21-jarige Rasa is, toen ze één jaar was, van Montenegro naar Zweden verhuisd. Sinds haar zestiende werkt ze in een fabriek in een klein stadje waar ze dag in dag uit groenten verpakt. Bij haar collega´s is ze erg geliefd en thuis zorgt ze voor haar vader die door rugklachten nauwelijks kan werken. Ze zijn moslims, maar dat speelt in de film eigenlijk geen rol. Op een dag kondigt de directie aan dat er vanwege efficiency overwegingen mensen ontslagen zullen worden. Rasa is één van de pechvogels. Ze is ontgoocheld. Haar werk was alles voor haar. Als haar vader ook nog tijdelijk naar Noorwegen verhuist om toch nog te werken, is ze van slag. Maar Rasa is een vechter. "Je gaat er echt voor", zegt een potentiële nieuwe werkgever tegen haar. Maar het krijgen van een nieuwe baan blijkt nog niet zo gemakkelijk te zijn. Alleen hard werken is niet genoeg.

Regisseuse Gabriella Pichter toont een ongeromantiseerd beeld van Zweden anno nu vanuit het perspectief van laag opgeleide arbeiders, veelal immigranten, in de provincie. Geboren uit een Bosnische moeder en een Australische vader groeide ze zelf in dit milieu op. Ze werkte in een koekjesfabriek maar slaagde erin de filmacademie in Gotenburg te doen. Ze maakte een aantal korte films en werd met haar speelfilmdebuut Eat Sleep Die verschillende keren onderscheiden, onder meer met de publieksprijs in Venetië. Haar film is niet direct een sociale aanklacht, maar werpt een nuchtere blik op de klassenverhoudingen en de rol van immigranten in het hedendaagse Zweden. Ze werkt met amateurs, filmt in documentaire stijl, zit met kleine kaders dicht op de huid van haar personages en ze laat met een beweeglijke camera de scheidslijnen zien tussen autochtonen en immigranten, tussen de verschillende groepen immigranten onderling en hun ervaringen met vakbondsmensen, sociaal werkers en bedrijfsartsen. Het zijn korte dynamische scènes, afgewisseld met stille momenten van verslagenheid, wanhoop en verlangen, meestal gefilmd op bijzondere plekken, zoals een kermis, bos of koeienstal. Mooi zijn de momenten met haar vader, met wie Rassa kibbelt en stoeit, en met de jonge jongen van de fabriek met wie ze een bijzondere band heeft. Toch duurt het even voordatEat Sleep Die echt op gang komt, en daarmee is de film van 'maar' 102 minuten toch nog aan de lange kant.

De film wordt gedragen door hoofdrolspeelster Nermina Lukac. Ook zij is afkomstig van de Balkan (Montenegro) en ook zij is een debutante. Ze speelt een rouwdouw eerste klas, iemand die ervoor gaat, en als kijker geef je je al snel gewonnen. Ze maakt van Rasa een meeslepend personage, dat niet opgeeft, maar vecht voor haar hachje en soms ook ontroert. Een grootse prestatie, waarvoor ze al verschillende prijzen heeft gekregen.

Conclusie

Al komt de film wat traag op gang, Gabriella Pichler heeft metEat Sleep Die een mooi debuut afgeleverd, waarin ze op een dynamische en ongecompliceerde wijze een inkijkje geeft in een immigrantenmilieu in het Zweden van nu, daarbij geholpen door een sterke rol van Nermina Lukac als de nooit opgevende Rasa.