Je bent arm, je baan levert bijna niets op, je schuldeisers nemen de weinige voorzieningen weg die je nog hebt en je kinderen lijden eronder. Per toeval ontdek je dat misdaad wel loont, en niet zo’n beetje ook. Wat zou jij doen?
American breakfast
Armoede was in mijn beleving altijd meer iets voor mensen in Afrika en Azië. Sinds de financiële crisis ligt dat beeld iets genuanceerder. Als je een baan hebt, zul je, behalve via de media, weinig merken van de malaise. De meesten van ons zien nog steeds iedere maand hetzelfde bedrag terugkomen op hun loonstrookje. Maar het is duidelijk dat er wereldwijd toch heel wat groepen zijn die het minder hebben getroffen. In de VS zijn volledige tentdorpen ontstaan, bewoond door mensen die door de schaamteloos speculerende bankwereld hun huis niet meer konden betalen.
Ook in Frozen River , met Oscarnominaties voor beste vrouwelijke hoofdrol en beste script, is de armoede geen heel-ver-van-onze-bedden-show. Stel je voor; je twee zoons ontbijten wegens gebrek aan een echte maaltijd met popcorn en limonade, je trailer valt bijna uit elkaar van ellende terwijl de temperatuur buiten daalt tot twintig graden onder nul en je gokverslaafde man gaat er met de spaarcenten voor de nieuwe trailer vandoor. Dit is het leven van moeder Ray Eddy in een notendop.
Mensensmokkelmama
Op zoek naar haar fijne man loopt Ray wat dubieuze etablissementen in hun ijskoude en besneeuwde dorp af. Ze ontmoet reservaatbewoonster Lila Littlewolf, een jonge Indiaanse vrouw die nog armoediger woont dan Ray en haar kinderen. Smokkelaar Lila truct Ray haar eerste criminele handeling in. Het Mohawk-reservaat van deze vrouw en haar stam ligt aan zowel de Canadese als de Amerikaanse oever van de bevroren rivier. Het ijs is dik genoeg om een flinke auto te dragen. Voordat Ray het in de gaten heeft, liggen twee immigranten smokkelklaar in haar kofferbak. In eerste instantie wil ze er niets van weten. Maar als de volgende schuldeiser zich aandient en haar kinderen het laatste beetje luxe dreigen te verliezen, klopt Ray toch bij Lila aan; 1200 dollars voor een ritje over de rivier trekken Ray over de scheidslijn tussen ploeterende moeder zonder vooruitzichten en criminele mama die haar kinderen een beetje toekomst kan bieden dankzij andermans ellende.
Behalve haar morele strubbelingen vormt ook de politie een probleem. De agenten komen niet zomaar het reservaat in, maar de smokkelwaar moet uiteindelijk wel op het afleveradres buiten het reservaat terechtkomen. Ray wil nog een laatste ritje maken om hun nieuwe woning veilig te stellen. Voor de laatste keer wagen de vrouwen de ijzige oversteek naar Canada. Die nacht blijkt dat de gifbeker tot op de bodem leeg moet.
Triest, koud en ellendig
Regisseur en schrijfster Courtney Hunt brengt de karakters, hun omgeving en misère treffend in beeld. Door voortdurende kleine aanwijzingen wordt de kijker meegesleept in de armoede van het gezin Eddy. Er wordt geen moment gesuggereerd dat Ray een uitweg heeft. De ellende is er de hele tijd en onvermijdelijk. De kille witte omgeving en het grauwe Noord-Amerikaanse dorp versterken het gevoel van onophoudelijke triestheid. Daardoor is begrip voor de beslissingen van Ray ook niet te vermijden. Frozen River maakt feilloos duidelijk dat in sommige gevallen de enige uitweg via een illegale route loopt.
Actrice Melissa Leo maakt zonder een zin te zeggen en zonder dat we haar povere caravan gezien hebben, duidelijk dat Ray Eddy een zwaar leven heeft gehad, het nog steeds zwaar heeft en het waarschijnlijk nooit eenvoudig zal krijgen. Los van haar overtuigende acteerwerk, heeft ze simpelweg het hoofd en postuur van een trailermama. Haar rimpels, groeven, ogen. Alles ademt een zwaar bestaan. Maar ja, wiens kwaliteiten zijn dat? Leo’s ouders? Haar eigen vervelende pubers of vermoeiende man? Of had ook de grimeuse een oscarnominatie moeten krijgen?
De relatie tussen Ray en Lila (Misty Upham) past ook precies in Frozen River . De ‘dames’ hebben elkaar nodig en dat is de enige reden waarom ze bij elkaar zijn. Hun onderlinge contact is het grootste deel van de film net zo koud als de bevroren waterleiding in Ray’s trailer. Zoon T.J. (Charlie McDermott) maakt het plaatje af. De vijftienjarige heeft op jonge leeftijd al meer verantwoordelijkheden dan menig volwassene aan kan. Op zijn eigen manier wil hij bijdragen aan het gezin. Hij is flink gefrustreerd als zijn moeder, zoals een goede moeder betaamt, hem naar school blijft sturen. Het acteerwerk van deze drie is erg de moeite waard.
Deze dvd bevat alleen trailers.
Conclusie
Ondanks de belangrijke rol van criminaliteit in het verhaal, is Frozen River geen spannende film. Het is een sterk drama dat door de huidige wereldwijde financiële problemen wel eens voor meer mensen realiteit zou kunnen zijn dan we vermoeden. Courtney Hunt toont ons feilloos waar zelfs wij toe in staat zouden zijn wanneer de omstandigheden ons in het nauw drijven. Deze schets van ellende duurt met anderhalf uur precies lang genoeg. Alleen Melissa Leo is het kijken al waard.
Te koop vanaf 26 augustus 2010.
