Na de Oostvaardersplassen is nu heel Nederland onderwerp van een nieuwe natuurdocumentaire.
In 2013 was de natuurfilmDe Nieuwe Wildernismet 600.000 bezoekers een ongekende hit in de bioscoop. De film over de Oostvaardersplassen en de dieren die er een thuis hadden gevonden, raakte blijkbaar een snaar bij veel mensen. Ineens was het bijzondere natuurgebied - op de plaats waar eerst industrie was ingepland maar waar zonder veel menselijk ingrijpen een bijzonder natuurgebied was ontstaan -hot. Het succes vanDe Nieuwe Wilderniszorgde er dan ook voor dat de makers al snel plannen maakten voor vervolgfil De eerste is nu in de bioscoop te zien:Holland: Natuur in de Delta. Geen direct vervolg opDe Nieuwe Wildernis dus, maar een film over het deltalandschap, ofwel: hoe het water onze natuur gevormd heeft.
Marsman
De film begint - hoe kan het ook anders - met het bekende citaat van de dichter Marsman: "Denkend aan Holland, zie ik breede rivieren, traag door oneindig laagland gaan". Het is duidelijk: water staat centraal, zowel de natuur zelf, alsook de strijd van de mens tegen datzelfde water. In voice-overs van Carice van Houten en Bram van der Vlugt worden we meegenomen naar verschillende natuurgebieden, waarbij Carice et ontstaan van Nederland schetst en Bram de dieren die er leven voor zijn rekening mag nemen.
Vermenselijking
Net als inDe Nieuwe Wilderniszien we het landschap aan de hand van een aantal dieren die we gedurende de hele film volgen: stekelbaarsjes die tegen de stroom opzwemmen op zoek naar een paringsplek, het pimpernelblauwtje dat zijn eitjes op de zeldzame pimpernelplant legt, de bever die dammen legt en zo zelf letterlijk het water stuurt. Maar de makers willen ons zo dicht bij de dieren brengen, dat deze door de voice-over krampachtig vermenselijkt worden. Ronkende teksten als "overal dreigt gevaar tijdens de lange uitputtende tocht" en "de spreeuwen gaan nog even een potje stuntvliegen" schieten hun doel voorbij. Het moet vooral leuk en makkelijk zijn, ten koste van meer informatieve teksten.
Amorf landschap
Een gemiste kans is ook dat niet duidelijk is waar de verschillende natuurgebieden zich in Nederland bevinden. Hierdoor krijg je het beeld alsof er in één amorf landschap is gefilmd, terwijl het juist gaat om verschillende stukken natuur, verspreid over heel Nederland. Daarnaast zorgt het onderwerp ervoor datHolland: Natuur in de Deltafocus mist. Het onderwerp is daarvoor te breed en algemeen; water is immers overal. Ook is de film wat voorspelbaar, verrast nergens en herhaalt zichzelf vaak. De beelden zijn mooi, maar als basis voor een natuurfilm is dit echt te weinig. Ook de rol van de mens komt slecht uit de verf. De strijd met het water is een groot thema in de film, inclusief beelden van de watersnoodramp van 1953. Inmiddels zouden we ons met het water hebben verzoend. Maar bijna nergens zien we de mens zelf. Dit terwijl de menselijke ingrepen in de natuur juist kenmerkens zijn voor ons deltalandschap.
Conclusie
Na het zien vanHolland: Natuur in de Deltakan je je niet aan de indruk onttrekken dat het monteren hiervan een grotere klus was danDe Nieuwe Wildernis. Je ziet de zoektocht van de makers naar een focus en rode draad. Helaas is het resultaat rommelig en onsamenhangend. Ook de rol van de mens in het huidige landschap komt niet goed uit de verf, behalve wat holle clichés over de strijd tegen en verzoening met het water. Ondanks vondsten als een camera op de kop van een zeearend is het mooiste moment in de film juist klein en bescheiden, met een scene waar een rups zich als indringer verschanst in een mierennest. Jammer dat het grote gebaar in de film de plank wat misslaat.
