I Am Not Your Negro - recensie (★★★★★)

Deze documentaire is een must-see, hoe pijnlijk en ongemakkelijk het ook is. Samengevat: de geschiedenis van de Afro-Amerikaan in Amerika is ook de geschiedenis van Amerika zelf. En die is allesbehalve fraai. Het is een pijnlijke geschiedenis, waarbij duidelijk is dat veel van de huidige sociaal-etnische problemen en tegenstellingen geworteld zijn in de eeuwenlange(!) onderdrukking, uitbuiting en vernedering van een bevolkingsgroep dat tegen haar wil naar het Amerikaanse continent is meegevoerd.

Ik stel het hier zo scherp, omdat dit uitgangspunt ook heeft bijgedragen aan de psychologie van de bevolkingsgroepen die nu deel uitmaken van de Verenigde Staten. Het toont aan, waarom er (cosmetisch gezien) veel veranderd is maar dat er nog heel veel generaties nodig zijn om te kunnen spreken van ‘Amerikanen’ in z’n totaliteit. En dan praat ik niet eens over het feit, dat het land bovendien gestolen werd van de oorspronkelijke bewoners: de Indianen.

In 1979 beschreef James Baldwin in een brief aan zijn literaire agent zijn volgende project,Remember This House. Het zou een revolutionair, maar ook een persoonlijk boek worden over drie vermoorde vrienden: Malcolm X, Medgar Evers en Martin Luther King jr. Bij Baldwins dood in 1987 waren slechts dertig pagina’s van het manuscript klaar.

InI Am Not Your Negroverbeeldt regisseur Raoul Peck het boek dat James Baldwin nooit afmaakte. Het resultaat is een radicaal, actueel onderzoek over ras in Amerika, waarbij Peck gebruik maakt van bijzonder archiefmateriaal en Samuel L. Jackson de teksten van Baldwin uitspreekt. Dit levert zowel harde, shockerende maar ook bijna hypnotiserende en poëtische beelden op.

De documentaire is een reis door de zwarte geschiedenis die de Burgerrechtenbeweging uit de jaren zestig verbindt met het huidige Amerika, waar een #BlackLivesMatter-beweging nog steeds nodig blijkt te zijn. De film stelt vragen bij de manier waarop de Amerikaanse samenleving en Hollywood met Afro-Amerikanen omgaan en uiteindelijk – via de levens en gewelddadige dood van Malcolm X, Medgar Evers en Martin Luther King jr. – waar Amerika voor staat.

Aan het einde van de documentaire vraag je je af of de regisseur heel bewust voor de titel ‘I Am Not Your Negro’ heeft gekozen inplaats van het andere N-woord te gebruiken. Want de beelden zullen bij de meeste kijkers verschillende emoties oproepen: van een verdrietig, bezwaard gevoel tot en met kwaadheid, die de andere titel zou rechtvaardigen.

I Am Not Your Negro:
- Oscar nominatie voor Beste Documentaire, 2017

- Winnaar van vele internationale prijzen, waaronder de Audience Award op TIFF, 2016