Io e Te - recensie

Negen jaar had Bernardo Bertolucci (72) geen film meer gemaakt. InIo e Te brengt hij een veertienjarige puber en zijn wat oudere halfzuster bij elkaar in een kelder waar zij zich voor even verschuilen voor de boze buitenwereld.

Bertolucci heeft wel meer films gemaakt die zich voornamelijk in een besloten ruimte afspelen, zoalsThe dreamers (2003) enLast Tango in Paris (1972). We kennen hem echter ook van grote epische drama's alsNovecento(1976) en The Last Emperor (1987), waarvan vooral de laatste gemaakt is met enige symbolische overdaad. In zijn nieuwste film, gebaseerd op de gelijknamige bestseller van Niccolo Ammaniti, gaat het om de pukkelige introverte puber Lorenzo en de aan heroine verslaafde Olivia.

Lorenzo sluit zich af van zijn medescholieren, heeft in de dierenwinkel alleen belangstelling voor gordeldieren en mierenkolonies en is in behandeling bij een psychiater. In een van de eerste scenes vindt er een freudiaanse dialoog plaats tussen Lorenzo en zijn jong gescheiden moeder, tot groot ongenoegen van de laatste. Lorenzo vraagt haar of ze met hem zou kunnen vrijen als ze de laatste overlevenden op aarde zouden zijn. En als ze een kind zouden krijgen, een jongetje, hoe zou ze hem dan willen noemen? Oidipous is nooit ver weg bij Bertolucci en Lorenzo blijft in de rest van de film, hoezeer hij ook geneigd is zich radicaal af te sluiten, op zoek naar genegenheid en intimiteit. Met de capuchon tot net boven de ogen en de koptelefoon op beweegt hij zich in de buitenwereld. Het verbaast niet dat hij besluit niet mee te gaan met de skivakantie van school. In plaats daarvan zoekt hij voor een week zijn heil in de afzondering van de kelder onder het appartementencomplex waar hij en zijn moeder wonen. Dan valt de luidruchtige Olivia zijn schuilplaats met veel aplomb binnen.

In warme kleuren en veelal vanuit een laag standpunt (Bertolucci is gebonden aan zijn rolstoel) vertelt de regisseur het verhaal van afweer, toenadering en genegenheid tussen broer en halfzus, voortreffelijk gespeeld door Jacopo Olmo Antinori en Tea Falco. Lorenzo wil zich geheel afzijdig houden van het gewoel in de buitenwereld en Olivia zoekt een plek om af te kicken, een voorwaarde die een vriendje haar heeft gesteld. Zij noemt hem een psychopaat, hij maakt haar uit voor een hysterica. Er ontstaat een broeierige verhouding, vol van afkeer, aantrekken en afstoten, maar ook van genegenheid en affectie.

Bertolucci gaat niet diep in op de familiegeschiedenis (dezelfde vader, Olivia heeft Lorenzo's moeder belaagd). Hij focust vooral op de figuren zelf ("Ik ben beter af met mezelf"en "Hoe moet ik na al die jaren met een normaal mens omgaan?") en hun zelfverkozen isolement dat hen tot elkaar drijft. Daarvoor gebruikt hij ook muziek. Via de koptelefoon van Lorenzo horen we bijvoorbeeldBoys don't cry van The Cure en op een ander moment de Italiaanse versie vanSpace Oddity die David Bowie begin jaren zeventig inzong. Lorenzo onderhoudt intussen via zijn mobiel een leugenachtig contact met zijn moeder en jat bij zijn oma slaappillen voor Olivia, die een vriendje ontvangt dat haar geld geeft voor een van haar kunstzinnige foto's. Beiden gaan op jacht naar drank en voedsel in het appartement waar de moeder op de bank ligt te slapen. Het licht van de buitenwereld gloort verder alleen, wanneer de luiken even open gaan. Aan het eind van de film komt Bertolucci alleen met een net iets te nadrukkelijke boodschap.

Bertolucci is terug met een mooi kleinschalig drama, waarin hij twee jonge mensen die de weg behoorlijk kwijt zijn, bij elkaar brengt. In hun afzondering laten ze elkaar de hoeken van de kleine ruimte zien, maar vinden elkaar ook in een zekere genegenheid. Het slot bevat alleen een net iets te nadrukkelijke moraal.