Jagten - recensie

Hoe een leugentje een heel dorp tot massa hysterie weet te brengen.

Zoals een veenbrand begint met een kleine vonk, zo start een klein leugentje van de vijfjarige kleuter Klara een niet te stoppen keten aan beschuldigingen, achterdocht, hysterie en uitsluiting. Wat begint als iets onschuldigs, groeit al snel uit tot gigantische proporties waar waarheidsvinding al snel onder de voet wordt gelopen door de neiging van mensen elkaar op te zoeken in tijden van onzekerheid en de onvrede hierover af te wentelen op een zondebok. Dit proces weet regisseur Thomas Vinterberg op imposante wijze te laten zien en je te laten voelen.

We leren Lucas meteen bij het begin vanJagtenal kennen als iemand die ondanks zijn problemen met zijn ex-vrouw en zijn vorige baan als leraar zijn hele ziel en zaligheid stopt in zijn rol als begeleider op een kleuterschool. In het dorp probeert hij een nieuw leven op te bouwen en hij doet er alles aan mee te gaan in de plaatselijke feesten en rituelen. Dat dat lukt, blijkt uit het vertrouwen dat hij krijgt en de vriendschappen die hij er weet te sluiten. Zo ook met het buurmeisje Klara, de dochter van zijn beste vriend. Zij laat zijn hond uit, hij brengt haar naar school. Wanneer ze zich door hem in de steek gelaten voelt, neemt ze wraak en vertelt het verhaal aan het hoofd van de kleuterschool, waarna de heksenjacht begint.

Het is Vinterberg niet te doen om de kijker een film lang in spanning te houden of het verhaal van Klara nu wel of niet waar is. Meteen aan het begin wordt duidelijk dat het uit de duim gezogen is. Nee, het gaat hem er om de dynamiek van een groep die een individu met kracht kan vermorzelen zichtbaar te maken. Net als in eerdere films van hem weet Vinterberg hier achter de facades en schone schijn te komen om genadeloos door te dringen tot de donkere en primitieve kanten van de mensheid. InFesten (1995) ontaarde een familiefeest in een harde confrontatie met depater familiasom weggestopt seksueel misbruik van zijn eigen kinderen. En na wat mindere films vond Vinterberg met het sterkeSubmarino(2010) zijn thema weer terug, met het verhaal over twee broers die na een jeugd vol verwaarlozing en misbruik die na jaren elkaar niet te hebben gezien, toch op zoek gaan naar elkaar en naar zichzelf.

Jagten gaat niet zozeer over familiebanden, alswel over kleine maar sterke gemeenschappen met sterke familietrekjes. Na de verstoring is Lucas nergens meer welkom en is letterlijk een verstotene geworden. Mads Mikkelsen speelt op indrukwekkende wijze dit opgejaagde wezen. De onzekerheid en zijn verdriet om zijn zoontje die bij zijn ex-vrouw woont, verandert in verwarring, woede en angst. Mikkelsen weet deze emoties knap af te wisselen. Tijdens het afgelopen filmfestival in Cannes werd hij voor zijn rol dan ook terecht beloond als beste acteur. Regisseur Vinterberg, die samen met Tobias Lindholm ook verantwoordelijk voor het script was, levert metJagteneen beklemmende film af die genadeloos laat zien hoe massa hysterie ontstaat. De spanning wordt langzaam invoelbaar gemaakt tot alles over lijkt te zijn. Maar schijn bedriegt, want het slot vat op een effectieve manier het hele uitgangspunt briljant samen.

Vinterberg is metJagtenweer terug op zijn hoge niveau vanFesten. Genadeloos legt hij de menselijke honger naar een zondebok vast in deze moderne variant van de Middeleeuwse heksenjacht. Gecombineerd met een sterke hoofdrol van Mad Mikkelsen, het levensechte scenario en de beklemmende sfeer is dit een film die je lang bijblijft en je op een andere manier over groepsdwang doet denken.