J’ai Tué Ma Mère - recensie

Hubert Minel haat zijn moeder, ze heeft verschrikkelijke kleding, weerzinwekkende eetgewoontes en een vreselijk interieur. Zijn ergernis groeit met de dag en hij heeft haar in zijn hoofd al honderd keer vermoord.

J’ai Tué Ma Mère
Veel mensen die terugdenken aan hun puberteit kunnen het zich nog wel herinneren; je ouders waren niet je beste vrienden. Dit geldt ook voor de zestienjarige Hubert Minel (Xavier Dolan) die zijn moeder, Chantal (Anne Dorval), absoluut niet kan uitstaan. Hij walgt van haar kledingsmaak, haar eetgewoonten en haar manier van redeneren. Voor hem is het absoluut onmogelijk dat Chantal zijn moeder is; een verschrikkelijk mens als zij kan dat niet zijn. Hubert en Chantal hebben elke dag ruzie en de ergernissen groeien met de dag. Toch weet Hubert dat hun relatie niet altijd zo moeizaam is geweest; vroeger konden ze namelijk wel praten. Sporadisch doen de twee pogingen om nader tot elkaar te komen, maar als Hubert nachtenlang wegblijft nadat Chantal hem zonder sleutels bij hun huis achterliet, besluit zij hem naar een internaat te sturen.

Achtergrond
J’ai Tué Ma Mère is geschreven en geregisseerd door de jongen die ook de hoofdrol vertolkt; Xavier Dolan. Dat op zijn zichzelf geen opzienbarende feiten, maar daar komt bij dat Dolan nog maar twintig jaar oud is. En na het zien van de film kan alleen maar worden geconcludeerd; van deze jongen gaan we nog heel veel zien. De film is semi-autobiografisch en gebaseerd op het leven van Dolan in zijn puberteit met zijn moeder. Dolan was eerder te zien in de bloedstollende Franstalige thriller Martyrs (2007) en speelde als kind rollen in J’en Suis en Le Marchand de Sabl e. Momenteel is Dolan bezig met een nieuw project genaamd Laurence Any Ways , een script over een transseksueel. Controversiele thema’s en creatieve realistische cinema staan ons dus nog te wachten. En vele prijzen staan Dolan te wachten: hij sleepte onder andere de Bayard D’ Or voor beste film en beste debuut op het Festival International de Film Francophone en ook The Best Canadian Feature Film op het Vancouver International Filmfestival.

Ik zou morgen sterven
J’ai Tué Ma Mère ...Dat gaat vast over iemand die zijn of haar moeder heeft vermoord, zou je kunnen denken. Maar in J’ai Tué Ma Mère wordt niemand vermoord. Althans, niet letterlijk, maar Hubert heeft zijn moeder in gedachten al honderd keer omgebracht. De film zit meteen dicht op de huid van Hubert en Chantal. Close-ups van verschrikkelijke prullaria en meubelstukken, een mond die toast met roomkaas eet, geïrriteerde ogen die reageren op wat de oren horen, maken de spanning direct voelbaar. Als dan de monden open gaan, vliegen de verwijten en kwetsende opmerkingen over tafel. De dialogen zijn geloofwaardig en herkenbaar; "Ik haat je, je maakt mijn leven onmogelijk". Hoe vaak hebben we niet met onze eigen ouders zo gezeten?

De film kiest geen partij, beiden maken fouten en redeneren onredelijk. Hubert vindt zichzelf een artistiek persoon, iemand met smaak . Hij laat zich inspireren door Pollock en Matisse. Terwijl Chantal artistieke waarde ziet in papieren vlinders aan de muur en lampenkappen met tijgerprint. Ze is duidelijk in de jaren tachtig blijven hangen met haar strakke leggings, klipoorbellen en pluizige truien. Hubert is een hippe scholier die regelrecht van het AMFI (Amsterdam Fashion Institute) lijkt te komen. Hubert haat zijn moeder omdat zij alles is wat hij niet wil zijn, tegelijkertijd houdt hij van haar. Hij wil haar eigenlijk niet haten en forceert daarom zo nu en dan een lijmpoging die ontroert. Chantal is een verbazend geduldige en sterke vrouw; de opmerkingen die Hubert maakt zijn harteloos en gruwelijk. Maar ze blijft stoïcijns kijken en pretendeert alsof de opmerkingen haar niets doen. De pijn is echter voelbaar en komt in één scène dan ook prachtig ingetogen naar buiten. Wanneer Hubert vertrekt naar het internaat schreeuwt hij tegen haar: "Wat zou je doen als ik vandaag dood zou gaan?" Chantal geeft geen antwoord maar zodra hij buiten gehoorsafstand is fluistert ze: "Ik zou morgen sterven".

J’ai Tué Ma Mère zit de kijker dicht op de huid door middel van veel close-ups en vertraagde shots met indringende piano- of vioolmuziek (een ode aan Wong-Kar-Wai, aldus Dolan). Ook zijn er dagboekfragmenten van Hubert te zien waarin hij tot de camera spreekt. Deze beelden zijn anders dan de rest van de film in het zwart-wit opgenomen, ze gunnen de kijker een kijkje in het hart van Hubert. Achter de harteloze opmerkingen schuilt een kind dat niet weet hoe het de band met zijn moeder moet vormgeven.

IJdel
Een klein punt van irritatie, en dat is eigenlijk vooral een kwestie van smaak, is de ijdelheid van Hubert, òf Dolan. Gedurende de gehele film ziet Hubert er pico bello uit, zijn haar zit altijd goed, zijn baardje is altijd netjes geschoren en de kleding waarin hij loopt is überhip. Uiteraard kan dit een onderdeel van zijn rol zijn geweest maar aangezien Dolan er in zijn privéleven precies hetzelfde bij loopt, lijkt het meer op ijdelheid. Aangezien de film zich in zijn puberteit afspeelde, vier jaar geleden, was het authentieker geweest om ook kleding uit die tijd te gebruiken. Daarnaast krijgt Dolan alle lof voor zijn vertolking van Hubert, maar in principe speelt hij in deze film gewoon zichzelf. De vraag is of hij zich in toekomstige hoofdrollen ook kan waarmaken.

Conclusie
J’ai Tué Ma mère is een herkenbare en intieme film over de band tussen moeders en hun kinderen en het accepteren van verschillen. De film ontroert en laat je aan het einde nadenken over jouw eigen band met je moeder. De film is geen spannend verhaal met verrassende plotwendingen, maar een indringend portret waar de art-house liefhebber zeker zijn hart aan kan ophalen. Ook de geweldige vertolkingen en de bijzonder creatieve manier van filmen maken deze film de moeite waard.