In groep 1 van de Jacques Prévert school krijgen de leerlingen een wel heel bijzondere les, namelijk filosofie. Juf Pascaline is vastbesloten om de kinderen bekwaam te maken in de kunst van het redeneren. Hoe denken de kleine Freuds bijvoorbeeld over de dood en het huwelijk? Just a Beginning volgt de leerlingen van groep 1 tijdens deze opmerkelijke lessen.
In het kleine dorpje Méesur-Seine dat zich vlakbij Parijs bevindt, staat de Jacques Prévert school. De school is zoals wij het hier zouden noemen een ‘zwarte school’. Juf Pascaline geeft les aan de smeltkroes van kinderen van groep 1 en 2. Bij aanvang van het nieuwe schooljaar is Pascaline, in samenspraak met de ouders van de kinderen en de directie van de school, klaar om met een bijzonder project te starten: ze gaat de kinderen van groep 1 wekelijks filosofieles geven. In Sesamstraattaal maakt Pascaline de kinderen duidelijk wat filosofie is en wat er tijdens de lessen van hen verwacht wordt: nadenken en praten. Zodra zij een kaarsje aansteekt, is dat een teken voor de kinderen dat de les is begonnen. In eerste instantie begrijpen de kinderen niet wat ze moeten doen, en blijven de gewenste discussies uit. Maar naarmate de tijd verstrijkt en aangespoord door de begripvolle stem van juf Pascaline, beginnen de jonge filosofen steeds frequenter hun mening te spuien.
Lipman
Onderwijs is altijd al een actueel thema geweest. Onderzoekers en wetenschappers buigen zich dagelijks over betere modules en technieken om onze kinderen voor te bereiden op hun toekomst. Matthew Lipman deed dit al in de jaren ’60. Toen al ontdekte Lipman dat zijn studenten slecht in staat waren om te redeneren. Hij adviseerde scholen daarom om kinderen op jonge leeftijd filosofie te doceren Het is wetenschappelijk bewezen dat kinderen hierdoor hun cognitieve en academische vaardigheden verbeteren. En die verbetering zorgt op termijn weer voor betere studieresultaten. Met deze documentaire wilden de redelijk onervaren regisseurs Pierre Barougier en Jean-Pierre Pozzi laten zien hoe mensen, en met name kinderen, hun gedachten construeren. Het geven van filosofielessen geeft volgens hen aan dat we als scholen en ouders meer aandacht besteden aan het welzijn van onze kinderen en de kwaliteit van het onderwijs. Uiteindelijk zegt dat iets over de manier waarop ouders hun kinderen opvoeden.
Verrassend
Met de huidige rellen in Londen wordt de discussie rondom moreel verval weer zeer actueel. Volgens wetenschappers zou het gebrek aan goede opvoeding en goed onderwijs er voor zorgen dat normen en waarden de kinderen niet meer bereiken. Just a Beginning speelt in op deze retoriek. De documentaire bewijst het nut van de filosofielessen, je ziet de kinderen lichamelijk en geestelijk groeien. Ze zijn steeds beter in staat om hun gedachten te vormen en uit te spreken. Tegen het einde van groep twee kunnen ze zelfs een heuse discussie met elkaar voeren. De meningen die de jonge bollebozen hebben, zijn soms verbijsterend goed doordacht en dan weer kinderlijk geestig. Het is heerlijk om je even tussen die onschuldigheid te bevinden en te genieten van de verrassende opmerkingen.
Compleet
Alhoewel Just a Beginning over discussie voeren gaat, laten de regisseurs weinig ruimte voor discussie open als het gaat om het nut of onnut van de filosofielessen. Het is van meet af aan duidelijk dat de filmmakers als een blok achter het project staan, waardoor de film bijna propaganda wordt voor het invoeren van filosofielessen op alle scholen. Je kunt als kijker dan ook nauwelijks negatief zijn over de lesmethode na het zien van de film. Toch vraag ik me af in hoeverre het verantwoord is om jonge kinderen te confronteren met onderwerpen als seks en dood. En hoe zit het met de kinderen die nauwelijks aan het woord kwamen? Tijdens de gesprekken zag je voornamelijk dezelfde kinderen het woord nemen, maar kijkend naar de aftiteling kwamen er wel zo’n 30 namen voorbij. Kan het misschien zijn dat deze filosofielessen niet voor iedereen geschikt zijn? Alhoewel de kinderen van groep 1 absoluut niet vervelend zijn om naar te kijken, mis ik een compleet beeld van het project. Van sommige kinderen krijg je ook hun thuissituatie te zien, enkele ouders stemden toe om bepaalde huiselijke rituelen te filmen. Het zou interessanter zijn geweest om meer gesprekken met deze ouders terug te zien in de documentaire. Ook de directrice van de school komt een paar minuten in beeld, maar haar visie op het project horen we niet.
Conclusie
Dat Just a Beginning één van de eerste werken is van Barougier en Pozzi is goed te merken. Er is niet erg goed nagedacht over het doel van de film en de afwezigheid van de volwassen stem zorgt voor een incompleet verhaal. Daarentegen zijn de gesprekken met de kinderen zo lief, onschuldig en grappig dat je spontaan weer hoop krijgt voor de jonge generatie. Uiteindelijk lijdt de keuze van de regisseurs om voornamelijk het groeiproces van de kinderen weer te geven eerder tot een lichtvoetige amusante film dan tot een retorisch interessante film.
