Nicholas Cage? Check! Alex Proyas? Check! Vliegtuig crash? Check! Dat zijn zekerheden. Maar of de terugkeer van Proyas inlost op de belofte die hij heeft achtergelaten met The Crow en Dark City is waar we nog achter moeten zien te komen.
In den beginne
Dat The Crow , uit 1994, en Dark City , uit 1998, bij het uitbrengen onmiddellijk cultklassiekers werden is een feit. Het hartje van menig genreliefhebber zal bij het horen van deze titels dan ook sneller gaan kloppen. Deze films van stilistisch wonderkind Alex Proyas hadden een indrukwekkende authentieke stijl en vooral Dark City had een fascinerend scenario. De film werd zelfs als beste film van het jaar gezien door vermaard criticus Roger Ebert. Proyas’ bekendheid is natuurlijk ook een beetje te danken aan het overlijden van acteur Brandon Lee op de set van The Crow.
I, Robot
In 2004 kwam Proyas met een verfilming van de bekende sciencefiction auteur Isaac Asimov I, Robot genaamd . Dit was tevens zijn eerste grote commerciële film en hoewel deze verre van mislukt was, miste de film toch de ingrediënten die The Crow en Dark City zo sterk maakte. Voor het grote publiek betekende het een aardige kennismaking met deze interessante visuele cineast.
Knowing
De film opent met een jong meisje, Lucinda Embry (Lara Robinson), op een school in 1959. Je wordt niet echt vrolijk van haar geestachtige voorkomen en ze lijkt zo uit The Sixth Sense te zijn gestapt. De kinderen moeten voor een schoolproject een tekening maken, deze tekeningen worden vervolgens in een tijdscapsule gedaan en voor de school begraven om precies vijftig jaar later weer opgegraven te worden. Lucinda houdt hier echter een andere gedachte op na en maakt er een grote cryptische cijferpuzzel van.
Dan vliegen we vijftig jaar door de tijd en belanden we via Google Maps, bij gebrek aan degelijke camera’s, boven het huis van weduwnaar Professor John Koestler (Nicholas Cage), die hier samen met zijn zoontje Caleb (Chandler Canterbury) woont. Op de dag in kwestie krijgen wordt de tijdscapsule weer opgegraven en krijgen alle kinderen willekeurig een envelop met daarin de tekening van één van die kinderen van vijftig jaar geleden. Caleb krijgt uiteraard de envelop in zijn handen gedouwd waarin de 'sudoku' zit van Lucinda. Vanaf dat hij het in handen krijgt gebeuren er vreemde dingen en hoort hij rare geluiden en stemmen. Vader Professor is ook de domste niet en lost deze onmogelijke opgave in één avond op. Het zijn voorspellingen van alle grote rampen die in de afgelopen vijftig jaar zijn gebeurd, met nog een aantal in het verschiet, drie om specifiek te zijn. Niet iedereen kan met zijn ideeën meegaan en ook Koestler zelf gaat twijfelen, tot hij ooggetuige is van een vliegtuigcrash waar hij zich op een paar meter afstand van bevond. Precies volgens de voorspelling van de cijfers, dus nu nog slechts twee grote rampen te gaan. Koestler probeert op zoek te gaan naar de, intussen vijftig jaar oudere, vrouwelijke profeet om zo de wereld van een Apocalyps te vrijwaren.
Cryptische cijfers
Het gegeven van Knowing barst zeker niet van de originele vondsten. Ook de cryptische cijfers met een boodschap zijn al aardig wat keren voorbij gekomen. Bijvoorbeeld in de ‘cryptische’ thriller The Number 23 uit 2007. Nu wil ik deze film niet gaan vergelijken met Knowing , laatstgenoemde is zeker een betere film, maar in beide gevallen had ik wel het idee dat er een veel betere film in had gezeten.
Vliegtuigcrash
De film bevat een aantal zeer effectieve special effects ‘set-pieces’. De eerste grote ramp die Koestler meemaakt, en waar wij al lekker mee werden gemaakt in de trailer, is een subliem gefilmde vliegtuigcrash. In plaats van de scène vanuit alle hoeken te willen gaan filmen a lá Bruckheimer, heeft Proyas ervoor gekozen om de hele scène in een enkel camerashot te filmen. Door de scène tevens een rauwe sfeer mee te geven lijken we zo in nieuwsbeelden te belanden. Vooral met de recente vliegtuigramp op Schiphol nog in het achterhoofd, zorgt het ervoor dat deze scène op ons netvlies wordt gebrand.
De tweede grote ramp, hoewel effectief, redt het niet bij deze uiterst realistisch en efficiënt gefilmde scène.
Nicholas Cage
Cage is altijd al een twijfelgeval geweest, een zuivere fifty-fifty zoals nog maar weinig acteurs zijn. Grappig genoeg is de kwaliteit van zijn vertolking meestal af te leiden uit de kwaliteit van de film. Bij briljante films, zoals Spike Jonze’s Adaptation uit 2002, is zijn vertolking subliem. Maar bij bigbudget Hollywood films die niet eens de kwaliteit van een tv-film proberen te behalen, zoals de National Treasure films, laat zijn vertolking ook meestal te wensen over. Met deze film zit zijn vertolking wel goed en overstijgt hij nergens de irritatiegrens.
Rose Byrne
De ‘love-interest-without-love’ van Cage wordt vertolkt door Rose Byrne. Ze doet blijkbaar een toertje doemscenario, gezien de films Sunshine en 28 Weeks Later ook al niet de lichtste films waren; hoewel Sunshine 'letterlijk' genomen dat wel was. Byrne komt bij mij vaak over als iemand die de zorg van de hele wereld op haar schouders draagt. Dit kan soms bijna irritant werken, maar gelukkig blijft het bij bijna.
Alex Proyas
In de trailer van Knowing stond tegen het einde al in grote letters getypt, “from the director of I, Robot ”. Hierdoor was het al te raden welke paden de film min of meer zou bewandelen; niet de grote artistieke visuele stijl en visie van zijn eerste films, maar meer de bigbudget formule die Hollywood bij elke grote film lijkt te bieden.
Proyas kan het echter niet laten om naar zijn andere films te verwijzen in een aantal scènes. Meest voor de handliggend is het ronde raam van de slaapkamer van zoonlief Caleb, welke een exacte kopie lijkt van het raam uit de openingsscène van The Crow .
De film biedt meer aan zijn kijkers dan gemiddeld plat Hollywood vermaak. Zoals een aantal sterke actiescènes, met de eerder genoemde vliegtuigcrash in het bijzonder. Verder heeft Knowing een aardig suspensegehalte, die echter niet altijd even succesvol uitpakt. Na de twist eindigt de film met twee pakkende scènes, waarvan de eerste zeker een onbehaaglijk gevoel achterlaat. De eindbeelden zijn qua gevoel afhankelijk van in hoeverre je met het verhaal wilt meegaan. Ik moest terplekke denken aan beelden uit Aranofsky’s The Fountain . Het is zeker een einde waar het publiek verdeelt over zal zijn, maar geeft wel wat stof om over te praten na de film.
Conclusie
Al met al is Knowing een vermakelijke film. Het is zeker niet de beste film die Proyas heeft gemaakt en komt qua kwaliteit meer in de buurt van I, Robot (mocht je die fantastisch vinden, dan zit je hier ook wel goed), maar misschien ietwat donkerder. Hoewel de film zeker niet slecht is, had deze de potentie om beter te kunnen zijn. Sommige plotelementen en verwikkelingen zijn een beetje te gemakkelijk uitgewerkt, zoals de scène waarin Koestler in één avond de gehele cryptische cijferreeks oplost.
De acteurs leveren verder acceptabel werk af. Cage is altijd een twijfelkindje, maar in deze film hoeven we ons niet echt bezorgd te voelen over zijn vertolking als vader. Verder zijn de effecten van een hoog niveau en zal vooral de scène met de vliegtuigcrash nog lang blijven hangen. Dit geldt tevens voor de laatste beelden, die zowel als positief of als negatief ervaren kunnen worden. Het geeft in ieder geval wat stof tot nadenken. En ook al is de film misschien niet dé film die we hadden gewild, hij blijft wel hangen. Dit is al meer dan je van de meeste Hollywood producties van deze tijd kunt zeggen. En dat is een zekerheid!
