Le Havre - recensie

In de lente van 2011 ging de laatste film van de Finse regisseur Aki Kaurismäki in de competitie van het Filmfestival van Cannes in première. Die bleek er in de smaak te vallen. Hoewel de gebroeders Dardenne er de hoofdprijs wegkaapten, kreegLe Havregedeeld de FIPRESCI prijs (de prijs van de filmcritici). Kaurismäki serveert een visueel sterke film over een ingeslapen havenstad in Noord-Frankrijk vol oldtimers en beweging.

Met een grauwe stationscène laat regisseur Kaurismäki de bioscoopbezoeker kennismaken met de Franse havenstad Le Havre en de schoenpoetser Marcel Marx. Marcel en zijn Aziatische kompaan zijn meteen getuige van een koelbloedige moord. Via dit zwart-komisch intermezzo neemt de cineast ons mee naar het huis van de protagonist, in een achterbuurt van de haven, waar zijn eega Arletty hem opwacht. Ze groeten elkaar in een soort traag gesproken correct Frans dat uit andere tijden stamt en een beetje gekunsteld overkomt. Het onderstreept de diepe band en de eerbied die het koppel voor elkaar heeft en doet ook denken aan de liefdeskoppels in Franse filmklassiekers. Hoewel ze het niet breed hebben, proberen ze het beste van het leven te maken, de eindjes aan elkaar te knopen en hun eer niet te verliezen. De buurt helpt ook een handje mee. In het lokale café ‘La Moderne’ gaat Marcel regelmatig zijn glaasje wijn drinken tussen het zeemansvolk.

Wanneer Kaurismäki inzoemt op de containers in de haven krijgt de film een echte sociale invalshoek. Enkele documentairebeelden hebben het over het vluchtelingenkamp La Jungle in Le Havre. De toestroom van asielzoekers is een actueel probleem, in het bijzonder in dit deel van Noord-Frankrijk. In de film is inspecteur Monet, gespeeld door Jean-Pierre Darroussin (Les Neiges du Kilimandjaro), de man van dienst die een container vol vluchtelingen uit Gabon laat openen. Idrissa, een jonge Gabonees, kiest meteen het hazenpad. Wanneer Arletty voor een lange behandeling in het ziekenhuis wordt opgenomen, kruist Marcel Marx het pad van de jongeling.

Deze film van Aki Kaurismäki is zeker niet minder realistisch dan zijn vorige prentenThe Man Without a PastofLights in the Dusk. Toch hangt er ondanks de grauwe context een zoetere sfeer overLe Havreen is de humor minder scherp. Het personage Marcel Marx is vrij geïnspireerd op Karl Marx. Voor inspecteur Monet haalde de regisseur de mosterd bij Dostojevsky’s Schuld en Boete. Kati Outinen die tekende voor Arletty, speelde al eerder vrouwelijke hoofdpersonages in Kaurismäki’s fil Het strenge en wat stuurse uiterlijk van deze Finse actrice en de warme stem past uitstekend bij het personage dat ze inLe Havrevertolkt.

Al in 2007 had Kaurismäki de idee voor een film over een Afrikaans kind dat in Europa aankomt. Oorspronkelijk wilde hij in Zuid-Europa filmen, maar toen hij met de wagen de kust van Genua tot Nederland wou afrijden, vond hij Le Havre in Normandië het meest geschikt omwille van de sfeer en de muziekscène. Die muziek zit ook in de opvallende soundtrack vanLe Havre. De draaiperiode liep van maart tot mei 2010. Aki Kaurismäki beschouwt deze prent als de eerste film van een drieluik over Europese havensteden. De volgende films zullen zich in Spanje en Duitsland afspelen.

Le Havre is een hommage aan de voorbije glorie van de klassieke Franse cinema aangevuld met de typische dromerige visuele schoonheid van de hand van Kaurismäki’s vaste cinematograaf Timo Salminen. De liefdesband tussen de protagonisten, ondersteund door de hoofdzakelijk nostalgische muziek wordt echter doorspekt met een sociaal-realistische invalshoek. Het is een aangename, warmhartige film over solidariteit en waardigheid die eindigt als een sprookje en waarom ook niet eigenlijk! Toch haalt deze film niet de kwaliteit van bijvoorbeeld The Man Without a Past omdat de typische droge zwarte humor van de Fin achterwege blijft.