Lincoln - recensie

Spielbergs nieuwe bijdrage aan de Amerikaanse heldenverering.

"In een verdeeld en politiek verscheurd land staat een leider op om grote sociale veranderingen te willen doorvoeren." Deze synopsis zou kunnen slaan op de inmiddels tweede termijn van president Obama, ware het niet dat het gaat over de voormalige president Lincoln. Dit zegt al veel waarom juist nu een film over één van zijn meest belangrijke prestaties is gemaakt: de afschaffing van de slavernij.

Lincolnbegint met een korte uitleg over de Amerikaanse Burgeroorlog die in 1865, het jaar waarin het slavernij amendement werd aangenomen, op zijn einde liep. Samen met wat zwartwit foto's en de muziek van John Williams geeft Spielberg zo de niet-Amerikaanse kijker wat achtergrond (de Amerikaanse versie heeft deze intro niet). Meteen hierna zet Spielberg Lincoln neer als president van het volk, als hij, zittend op een verhoging buiten in de modder en regen, met de soldaten praat over gelijkheid en stemrecht. De boodschap is duidelijk: deze president is én doet goed.

Met deze opzet neemt Steven Spielberg een groot risico door meteen Lincoln al een heldenstatus te geven. Er gloeit nog net geen aura om hem heen. Vervolgens zien we de family-man: samen met zijn vrouw en zoon bij de open haard als een hecht gezin. De vader-zoon relatie neemt ook in de film en belangrijke rol in. Het onschuld van het kind, de liefde van de vader, het zijn allemaal herkenbare elementen uit het werk van Spielberg. Waarbij de zoon ook fungeert als komische noot om het politieke werk te relativeren. Het is onvermijdelijk dat je als filmmaker met de blik van vandaag naar het verleden kijkt, maar met het romantiseren ervan giet Spielberg een wel erg sentimenteel sausje over het geheel heen.

Wat volgt is de strijd in de politieke arena. De tegenstanders komen met in onze ogen absurde argumenten aan: "Waar gaat het heen als de slavernij wordt afgeschaft? Straks kunnen negers en vrouwen ook nog hun stem uitbrengen!" In onze ogen ridicuul, maar toen een breed gedragen idee. Nergens wordt een context gegeven waar deze ideeën vandaan komen. Een gemiste kans, want de film pretendeert wel degelijk een beeld te geven van de totstandkoming van de omstreden wetgeving. Natuurlijk moet de filmmaker de vrijheid hebben om in een fictie-film zelf zaken volgens eigen inzicht een plek te geven, maar wat hier gebeurt schiet soms door naar een puur hedendaagse bril. Het citaat van Lincoln: "passen we in de tijd waarin we geboren worden?" krijgt zo een wel erg dubbele betekenis.

Het proces om de afschaffing er doorheen te krijgen, begint intrigerend, maar wordt al snel een aftellen: nog 6 voorstanders nodig, nog vijf, nog drie... Omdat de uitkomst al duidelijk is, moet de spanning op een andere manier worden gevonden. Helaas slaagt Spielberg er niet in hier een manier voor de vinden. Het blijft een geconstrueerd geheel, gelukkig wel met een aantal geslaagde aspecten. Zo is het acteerwerk van met name Daniel Day-Lewis fenomenaal. Hij tilt de film hoogstpersoonlijk een niveau omhoog. Daarnaast heeft Tommy Lee Jones een mooi schmierende rol als overtuigd voorstander van de afschaffing, inclusief hilarisch pruikje. Verder is het camerawerk meeslepend en de muziek van Williams lyrisch en gedragen.

Lincolnis een deels geslaagde poging om een belangrijke gebeurtenis als de afschaffing van de slavernij voor een groot publiek inzichtelijk te maken. Helaas gebeurt dat teveel met een hedendaagse bril en wordt het geheel vaak bedolven onder een sentimenteel sausje. Lincoln als moreel baken, zo moeten we hem aan het eind van de film herinneren, aldus Spielberg. Gelukkig geeft Daniel Day-Lewis een magistrale vertolking van de oud-president, wat hem zeer terecht een Oscarnominatie heeft opgeleverd. Dit geldt helaas niet voor de overige 11 nominaties.