Lore - recensie

Wat is schuld als je ouders aan de foute kant in de oorlog hebben gestaan en is eraan te ontsnappen?

Een landhuis midden in de bossen. Lore, een jong tienermeisje, zit in bad en kijkt naar buiten. We ontwaren haar vader, met een SS uniform. Zijn vrouw pakt zenuwachtig het zilverwerk in. Uit alles blijkt dat het gezin op de vlucht moet. Er worden kasten leeggetrokken en papieren op de vloer verbrand. Het is 1945 en als verliezers moeten ze de oprukkende overwinnaars voor zijn. Maar al snel valt het gezin uit elkaar: vader wordt opgeroepen zich bij het laatste restje Duitse leger te melden, terwijl moeder door de geallieerden wordt opgepakt. Lore weet met haar zusje en haar broertjes, waaronder een baby, te ontkomen. Ze hebben als doel meegekregen naar oma in Hamburg te gaan. Maar of ze daar ooit zullen komen, wordt bij elke stap onzekerder.

Er zijn talloze films gemaakt over de Tweede Wereldoorlog. De focus ligt daarbij bijna altijd bij de slachtoffers en de verschrikkingen die gepleegd zijn. De Australische regisseur Cate Shortland toont dan ook lef om metLoreeen beeld neer te zetten van het lot van de verliezers, al zijn het wel de kinderen. Shortland toont hun ontreddering en verwarring, waarbij ze haast letterlijk dwalen door een niemandsland. Maar ook als kinderen zijn ze aan de goden overgeleverd. Alleen de baby willen mensen in de buurt nog wel onderdak geven, verder niet. Tot ze onderweg Thomas, een Joodse jongeman, tegenkomen die zegt een kampoverlevende te zijn. Er ontspint zich een merkwaardige relatie tussen hem en Lore.

NaSomersaultuit 2004 isLorepas de tweede lange film van Cate Shortland. Ondanks het feit dat het een Australische productie is en namens dat land ook genomineerd was voor een Oscar, wordt er gelukkig Duits in gesproken. Dit zorgt er, samen met de locaties, voor dat het verhaal zeer echt aanvoelt. Shortland baseerde de film op het boekThe Dark Roomvan Rachel Seiffert, maar weet door een volstrekt eigen benadering ver weg te blijven van de zoveelste verfilming van een oorlogsroman. Niet alleen is de manier waarop is gefilmd bijzonder indringend, dat geldt ook voor het laten zien van de kinderen die heen en weer worden geslingerd tussen hoop en vrees. Wie kunnen ze vertrouwen en wie zijn ze eigenlijk zelf.

Wat is identiteit en waardoor wordt het gevormd? Dat lijkt haast wel het centrale thema van de film. We zien gedurende de vlucht het morele kompas van Lore continu veranderen. Ook het begrip 'schuldig volk' krijgt zo ineens een grote lading. Een porseleinen hertje dat een paar keer opduikt, lijkt ons als kijker haast te willen zeggen: is dit onschuld? En wat is dan schuld eigenlijk? En moeten we het verhaal van de Joodse jongeman echt geloven of doet dat er eigenlijk niet toe. Door met dit soort vragen te spelen, weet Shortland er fascinerende extra lagen aan toe te voegen. Deze diepgang wordt prachtig gespeeld door de sterke cast, waaronder de jonge actrice Saskia Rosendahl als Lore, Ursina Lardia als de moeder en Kai Malina als Thomas. De laatste twee waren al te zien in het ijzingwekkendeDas Weisse Bandvan Michael Haneke.

Een bijzondere rol is weggelegd voor de haast zintuiglijke beelden. De camera zit vaak dicht op de huid van de personages of beweegt er vlakbij om heen. Dan weer zijn de beelden uit focus, dan weer scherp. Hierdoor ontstaat er een haast onwerkelijke sfeer, ook doordat de kleuren wat zijn aangezet. De wat lyrische sfeer wordt nog versterkt door de score: de meeslepende muziek wordt afgewisseld met sterk aangezette geluiden, van mens en omgeving. Dit alles maaktLoretot een indrukwekkende kijkervaring.

MetLorelevert de Australische regisseur Cate Shortland een zeer zintuiglijke film af. Niet alleen het onderwerp, maar vooral de manier waarop het verhaal wordt verteld en getoond, dwingt bewondering af. Langzaam ontrafelt zich het verhaal, met als centraal thema identiteit. Waar kan je je als kind nog aan vasthouden als alles om je heen begint te schuiven? Dat deze zoektocht haast interessanter is dan het einddoel laat de cast op overtuigende manier zien.