Majesteit is een speelfilm over onze koningin Beatrix.
"Ik ben er heilig van overtuigd dat het fictieve deel van het verhaal op deze manier gebeurd zou kunnen zijn. Beatrix was tegen het huwelijk van Willem-Alexander en Maxima en het staat ook wel vast dat zijn twee broers niet van plan waren de troonsopvolging over te nemen", aldus producent Anton Smit over Majesteit in de bijbehorende, door A-Film uitgebrachte, persmap. Voorafgaand aan de voorstelling beklemtoont regisseur Peter de Baan dat het idee voor Majesteit nog voor dat van The Queen (Stephen Sommers) kwam. Met de helft van het budget van Tirza (Rudolf van den Berg), 1.8 miljoen euro, geeft Carine Crutzen gestalte aan het door De Baan genoemde 'wezen van Beatrix'. Of zoals Peter De Baan het noemt: "Carine durft haar pantser te laten kieren". Is de film Majesteit een experiment te noemen, of is het een overtuigende, dramatische, maar op stereotypering beruste vertelling?
Voor Prinsjesdag wil Minister President Balkenende (Marcel Hensema) een verandering doorvoeren in de tekst van de Troonrede. Beatrix (Carine Crutzen) wil dat er "ondubbelzinnig maatregelen genomen worden om de honger in Afrika een halt toe te roepen". Balkenende pleit voor een niet-expliciete verwijzing onder de noemer "een fonds voor vrede en stabiliteit". Deze tweestrijd vormt de plot. In zwartwit gefilmde flashbacks komt niet alleen de geschiedenis van Beatrix en Prins Claus (Jeroen Willems) aan bod, maar ook die van Prins Willem-Alexander (Gijs Naber) en Prinses Maxima (Hadewych Minis), en die van Prins Friso (Eelco Smits) en Mabel (Eline ten Camp). Hiermee krijgt de kijker vooral antwoord op de vraag "hoe zat het nu ook alweer?".
Majesteit is geschreven door Gouden Kalf-winnaar Ger Beukenkamp ( De Kroon ), en hij weet de aandacht van de kijker vooral in de openingsscène te vangen als Beatrix met haar handen voorovergebogen op een doodskist leunt. Beatrix wordt in een volgende scène aan de ontbijttafel getoond. Ze smeert een beschuitje dat breekt en steekt vervolgens een sigaret op. Wederom vangt Crutzen de stilte van de door haar gespeelde emotie. De kracht van Carine Crutzen straalt vooral uit deze scènes, de overige verraden de theaterachterond van regisseur Peter de Baan, en maakt van Majesteit een experiment. De Baan won eerder twee Gouden Kalveren voor zijn televisiefilms De Kroon (2004), en De Prins en het Meisje (2007). Majesteit is zijn debuut, maar als film schiet deze tekort. Dit heeft twee oorzaken. Enerzijds de slappe spanningsboog, anderzijds het theatergevoel dat aan de geest van de kijker ontspruit. De semi-ingenieus in elkaar vervlochten flashbacks hebben voorts een Goede Tijden Slechte Tijden gehalte waar je u tegen zegt.
Een voorbeeld van een slappe spanningsboog is de keuze te kiezen voor een flashbackstructuur verweven in het wachten op het antwoord op de vraag binnen de hoofdplot. Zal Beatrix dansen naar de pijpen van Balkenende, en de tekst van de Troonrede, zoals hij deze voorstaat, uitspreken? De in de flashbacks aan bod komende geschiedenis van een aantal leden van het koningshuis zijn van een arbitrair niveau. Heeft de flashback waarin Beatrix op bezoek gaat bij Prins Friso, en hem vertelt dat het haar zo heerlijk lijkt om ook in een flat te wonen, nu een dramatische functie? Moet de kijker zien dat Mabel Mabel is als zij zich voorstelt? "Ik ben Mabel. Mabel Wisse Smit". Het is een voorbeeld van een scène die een aanslag op de spanningsboog vormt. Ook zijn de acteerprestaties in deze scène, behoudens Carine Crutzen, clichèmatig. Prins Friso en Mabel Wisse Smit zijn als bordkartonnen sets. Even blazen en ze vallen om. Jeroen Willems heeft echter voldoende charisma om in zijn rol als Prins Claus vooral de fase van aftakeling indrukwekkend neer te zetten. Samen met Crutzen heeft Willems chemie, jammerlijk heeft de film als geheel dat niet.
Een voorbeeld van het theatergevoel zijn de ellenlange discussies tussen Balkenende en Beatrix. "Nederland is niet van u. U bent vrij om te adviseren, maar al uw woorden zijn de woorden van iemand anders dus strikt genomen bestaat u als individu niet". Waarop Beatrix zegt: "Ik sta u toe de deur met een knal achter u dicht te slaan". Dialogen zijn weinig visueel en bevlekken de spanningsboog omdat de politieke beraadslagingen langdradig zijn. Bovendien haalt De Baan met de vertelling van Prinses Maxima, en de twijfel aan haar onafhankelijkheid van de geschiedenis van haar vader, een oude koe uit de sloot die hij had kunnen laten rusten. Deze subplot voegt niets toe aan datgene wat wij als kijker al wisten over de in de film als stereotype neergezette vrouw. Majesteit is daarom ook vooral een experiment. Waarachtig als historisch en maatschappelijk drama. Als film wanstaltig in bijvoorbeeld het gebruik van de flashbackstructuur.
Natuurlijk zou het fictieve deel van het verhaal op deze manier gebeurd kunnen zijn. Natuurlijk was Beatrix tegen het huwelijk tussen Willem-Alexander en Maxima. Natuurlijk waren de broers van Willem-Alexander niet van plan de troon te bestijgen. Majesteit is als een goede aflvering van De Vloer Op , waarin doorgewinterde acteurs uitgedaagd worden om op de toppen van hun kunnen te improviseren. "Carine, jij speelt Beatrix. Balkenende wil op de dag van de Troonrede een verandering in de tekst. Marcel, jij speelt Balkenende...". De flashback waarin Prins Claus uitleg geeft aan de ware aard van Beatrix, en hiermee in één zin haar tragiek vangt: "Wat je in werkelijkheid niet lukte, probeer je nu met klei te doen. Mij zo vormen zoals jij dat wilt", is symptomatisch voor het experiment Majesteit , want ook hier vormt Peter de Baan een werkelijkheid zoals hij dat wil. Klei die een zekere hoeveelheid water bevat, kan men kneden in elke gewenste vorm. Dit is hier echter verworden tot hard gesteente. Majesteit is een film om snel te vergeten.
Conclusie
Majesteit schiet als film tekort. Hiervoor zijn twee voornaamste oorzaken te noemen. Enerzijds het theatergevoel dat ervoor zorgt dat de suggestie wordt gewekt dat je als kijker bent beland in een aflevering van het door Peter de Baan geregisseerde improvisatietheater De Vloer Op. Anderzijds de geforceerde en inspiratieloze flashbackstructuur die een aanslag op de spanningsboog vormt. Het goede acteerwerk van Crutzen plus de chemie tussen haar en Willems kunnen Majesteit helaas niet redden.
