Matterhorn - recensie

Hoe je ook in het vlakke kleine Nederland de grootste bergtop kan overwinnen.

"Het is niet moeilijk. Men hoeft slechts de juiste toetsen op het juiste moment te raken". Met dit citaat van Johann Sebastian Bach opentMatterhorn van Diederik Ebbinge die hiermee debuteert als speelfilmregisseur. Dit motto lijkt wel op zijn lijf geschreven. Ogenschijnlijk ziet de film er simpel uit en zitten dialogen en script redelijk eenvoudig in elkaar. Tot jeMatterhornbeter gaat bekijken en ziet dat alles klopt en - ondanks het soms wat gladde ijs - nergens uitglijdt.

Een ouderwetse gele bus rijdt leeg door een polderlandschap, op één passagier na. Langs kaarsrechts rijen bomen komt hij uit in een kerkdorp: een rij statige oude woningen die uitkomen op een allesoverheersende grote kerk. Deze dominantie zit niet alleen in de stenen, maar ook in het leven van de bewoners van de straat. Gods woord is wet. Tot een zonderlinge man (René van 't Hof) de rust komt verstoren en bij Fred, de buspassagier (Ton Kas), na een eerste afwijzing een gevoelige snaar raakt. Voor Fred verliep het leven tot dan toe via strakke lijnen en tijden. Zelfs het stuk vlees ligt elke dag op hetzelfde plekje op het bord. Maar de vreemdeling weet zoveel los te maken, dat we na korte tijd Fred zelfs zien optreden op kinderpartijtjes. En dan wordt langzaam de dikke schil om Fred heen afgepeld en zijn verleden steeds zichtbaarder.

Bij het lezen van de synopsis is de eerste associatie die van de absurditeit van Alex van Warmerdam of juist een oubollig script van lang geleden. Het knappe van Diederik Ebbinge is dat het calvinistische uiterlijk een totaal niet gedateerde film heeft opgeleverd. Dit is voor een groot deel de prestatie van het acteren van met name Ton Kas, naast Réne van 't Hof, Porgy Franssen en Ariane Schluter. Kas speelt Fred niet als sjabloon, maar weet zijn transformatie van stijve man naar iemand die zijn verleden eindelijk onder ogen durft te zien geloofwaardig en invoelbaar neer te zetten. De hele cast laat een perfect gevoel voor timing zien, waardoor het nergens echt lachwekkend wordt, maar eerder tragie-komisch. Tegelijk is het scenario, ook van de hand van Diederik Ebbinge, zeer raak en precies. Nergens een woord te veel en ook hier een perfect balans tussen tragiek, humor en melancholie. Zelfs het uitbundige slot voelt niet vreemd en is niet bang, net alsDe Marathon vorig jaar, om een gevoel van sentiment op te roepen.

De stijfheid van de geloofsgemeenschap, met een mooie rol van Helmert Woudenberg als dominee, komt niet alleen terug in de rechte straten en de aangeharkte tuintjes. Ook de cameravoering bestaat uit strak gekadreerde beelden en zorgvuldig vormgegeven interieurs. En waar Theo van Gogh voor een aangeharkte nieuwbouwstraat in Almere een decor in Almere liet bouwen, is de straat inMatterhorn, ondanks de strakheid en symetrie, geen studio decor, maar echt bestaand: de Sint Engelbertusstraat in Beveren, België. Met dank aan de Belgische tax shelter.

MetMatterhornlaat Diederik Ebbinge zien met zijn zelf geschreven scenario prima te kunnen balanceren tussen tragedie, komedie en sentiment. Ondanks de oer-Hollandse gereformeerde stijfheid is het een verhaal dat in prima deze tijd past, als een niet moraliserend sprookje. Met een happy end. Dat wel.