De nieuwe Lars von Trier treedt in de voetsporen van Antichrist .
Lars von Trier deed de filmwereld in 2009 opschrikken met de weinig hoopgevende Antichrist , een film die de mens in een niet al te mooi daglicht plaatste. Dit jaar is Von Trier terug met een film die in ieder geval stilistisch voortborduurt op Antichrist . Melancholia is wat Manderlay is ten opzichte van Dogville , twee eerdere films van de Deense regisseur films die thematisch en stilistisch onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Attentie is vereist; wie het moeilijk had met Antichrist zal een niet veel beter lot voorbestemd zijn bij het zien van Melancholia .
Existentialisme
Melancholia vertelt het verhaal van een groep mensen die bij elkaar komen in een groot landhuis, om de bruiloft van de instabiele Justine (Kirsten Dunst) en haar kersverse echtgenoot, Michael (Alexander Skarsgård), te vieren. Ook Claire (Charlotte Gainsbourg) maakt deel uit van het heuglijke moment. Claire en Justine hebben een bijzondere band, die op de proef wordt gesteld wanneer een planeet, genaamd 'Melancholia', kennelijk dreigend dicht bij de aarde opdoemt.
Von Triers films druipen van het negativisme en confronteren ons op een niet al te zachte manier met de nare trekjes die wij als mens in ons dragen. Wat Lars von Trier onderscheidt van de meeste regisseurs die inspelen op confrontatie, is dat Von Trier vreselijk oprecht is en geen doekjes om wat hij te vertellen heen windt. Antichrist voelde aan als een persoonlijke uitlaatklep van Von Trier, die de relatie tussen man en vrouw minutieus onder de loep nam en deze versterkte met wat 'shock value'. Melancholia gaat nog verder en drukt ons met de neus op het bestaan in het geheel.
Sterren
Melancholia opent met een paar prachtig geschoten scènes, die door de muziek van Wagner een dramatische lading meekrijgen. De intro treedt audiovisueel in de voetsporen van de slow-motion scènes uit Antichrist en brengt je direct in de juiste sfeer. Vervolgens bevinden wij ons op het bruiloft, waarbij Festen om de hoek komt kijken, zowel thematisch als audiovisueel. We maken kennis met Justine en beetje bij beetje wordt er ontrafeld wat de verhoudingen binnen de familie zijn. Deze zijn niet in balans, waarmee Von Trier de donkere toon voortzet.
Opvallend aan Melancholia is het sterren-ensemble. Als je bijrollen kunt toevertrouwen aan acteurs als John Hurt, Stellan Skarsgård en Charlotte Rampling, dan doe je toch iets goed als regisseur. Ook Kiefer Sutherland in een wat grotere rol is perfect gecast als de schoonbroer van Justine en man van Claire. De film draait uiteindelijk ook voornamelijk om deze drie protagonisten, die de tweede helft van de film innemen. De bruiloft is voorbij en we bevinden ons nog steeds in het landhuis. De naderende planeet is een prominentere rol gaan spelen waar alle ogen steeds meer op gericht zijn.
Uitzichtloos
Lars von Trier weet exact hoe leegte weer te geven. De naderende planeet is een geweldig excuus om alle strubbelingen uit de eerste helft van de film te relativeren en in essentie terug te brengen tot nietszeggende onzin. Justine zit in feite al langer in een dergelijke staat, waarin niet veel zaken nog waarde hebben, maar Claire probeert er nog van alles aan te doen om betekenis achter het leven te zoeken om een greintje hoop te vinden in een totaal uitzichtloze situatie. Uiteindelijk betekent ook dat niets meer en laat Von Trier ons achter met een iconisch eindshot, dat het einde, de apocalyps, treffend, groots en angstaanjagend in beeld brengt.
Conclusie
Lars von Trier weet met Melancholia opnieuw te pijnigen. Ditmaal zonder 'shock value', zoals bij Antichrist het geval was, maar met het weergeven van complete hopeloosheid. Melancholia is een film die nog dagenlang blijft nadreunen. Een waar meesterwerk.
