Nebraska - recensie

NaSidewaysenAbout Schmidtbleek Alexander Payne nog niet klaar met de roadmovie. MetNebraska levert hij de beste film uit zijn oeuvre af.

De oude Woody Grant (Bruce Dern) is slecht ter been, slechthorend en slechtgehumeurd, maar dat zal hem er niet van weerhouden het miljoen te innen dat hem, naar hij meent, door een reclamebureau beloofd is. Desnoods reist hij te voet van zijn huis in Montana naar het verre Lincoln, Nebraska, om het persoonlijk op te halen. Aangezien hij niet in staat is zijn vader te overtuigen van de oplichterij, kan zoon David (Will Forte) hem slechts vergezellen op diens reis. Onderweg stoppen ze in Hawthorne, waar Woody opgroeide en waar zijn familie nog steeds vertoeft. Daar leert zowel vader als zoon zijn naaste verwanten beter kennen, als het hele dorp opeens interesse in Woody toont. Want een miljonair trekt altijd aandacht, zelfs als hij feitelijk geen rooie cent op zak heeft.

Nebraskais ontegenzeggelijk een tragikomedie in de volledige zin van het woord. Dat Woody een oude alcoholist is die de eerste tekenen van dementie vertoont, wil niet zeggen dat we niet met hem mogen lachen. Hoewel hij niet meer helemaal helder van geest is, bezit hij nog wel de nodige charme en een venijnige tong om zich in discussies met zijn zoon staande te houden. Als thema wordt de aanhoudende ouderdom aandoenlijk aangekaart, zonder dat de film in spot of overdreven mededogen vervalt. Payne's troefkaart vormt de geweldige acteerprestatie die Dern neerzet als de knorrige bejaarde die aanvankelijk slechts uit lijkt op zijn geld of drank. Gaandeweg krijgen we een dieper begrip van deze man en zijn jeugd in Nebraska, waarbij Dern zich een meester toont in zowel ontroerende als komische scènes. Daarbij krijgt hij uitstekend tegengas van zijn medespelers, June Squibb voorop als zijn bitse vrouw. Tussen het verzamelde oudere talent maakt alleen Forte minder indruk, maar dat is meer te wijten aan de wat eenzijdige rol die hem toegekend is.

Traan en lach

Sterker dan ooit blijkt uitNebraskaPayne's vermogen om het serieuze met het geestige te verenigen zonder één van beide elementen tekort te doen. Het portret dat hij schetst van een disfunctionele familie die uit elkaar gegroeid is maar weer bijeenkomt vanwege hebzucht, levert zowel het nodige drama als humor op. Dankzij de spitsvondige dialogen van scenarist Bob Nelson krijgt de kijker een spervuur van familieperikelen over zich heen, sommige confronterend, andere geestig. De familie viert haar hernieuwde banden door gezamenlijk met bier in de hand voor de televisie te zitten en over auto's te praten. Het maakt duidelijk dat ze elkaar pijnlijk weinig te vertellen hebben, maar het levert komisch goud op. Ook de ontluisterende onthulling van vader aan zoon dat hij alleen is geboren omdat hij van naaien houdt en zij katholiek is, is een toonbeeld van het naadloos aansluiten van komedie op tragiek. Zelfs als de onvermijdelijke aasgieren Woody zijn fictieve geld proberen af te troggelen, houdt Payne het luchtig, ondanks al het oud zeer dat onder het oppervlak van Hawthorne sluimert en zich rond hem dreigt te sluiten.

Nostalgie

InNebraska keert niet alleen Woody, maar ook regisseur Payne terug naar zijn roots. Geboren en getogen in deze Amerikaanse staat spat zijn liefde voor het rurale leven van het Amerikaanse Midwesten haast van het scherm.Nebraskais zonder twijfel Payne's meest persoonlijke film tot nu toe. Ondanks het feit dat de economische crisis het gebied hard getroffen heeft en het in verval is geraakt, geeft hij met een aangrijpend nostalgische blik een ode aan het Amerikaanse plattelandsleven. Daarbij ziet hij het niet als zijn taak kritiek op de crisis te leveren, waardoorNebraskaniet blijft steken in sociaal commentaar dat inhoudelijk opdringerig had gevoeld. Te midden van alle familieperikelen staat Payne stil bij de achtergrond, effectief gebruikmakend van zowel natuurlijke vergezichten als stedelijk schoon. Dat de omgeving er door de economische stilstand niet meer zo fris uitziet als weleer, wil niet zeggen dat ze verstokt blijft van een zeker charisma.

Dit punt maakt Payne des te sterker door de oude maar beproefde technieken waar hij zich van bedient, inclusief de uitstekende zwart/wit cinematografie. De diverse kleurloze, statische shots van straten en velden wekken bij vlagen de indruk dat we naar een oud fotoalbum zitten te kijken. Samen met de muziek en ouderwetse montagetechnieken roept het camerawerk een doeltreffend melancholisch gevoel van vergane glorie op. Vergelijkingen met Peter Bogdanovich' thematisch verwante klassiekerThe Last Picture Showdringen zich op, maarNebraskakan ze moeiteloos doorstaan.

Conclusie

De bescheiden, lichtvoetige tragikomedieNebraskais een geslaagde terugkeer naar de familiewortels van zowel de protagonist als de regisseur. Het ogenschijnlijk ernstige uitgangspunt van de waanbeelden over rijkdom van een bejaarde man worden ondanks de aanstekelijke humor met het nodige respect voor de ouderdom uitgewerkt. Bruce Dern draagt in deze rol de film, samen met de treffende stilistische middelen waarvan Payne zich bedient in deze hommage aan de 'American Midwest', die onderstreept dat het gebied en haar inwoners ondanks economische achteruitgang nog niets aan karakter hebben ingeboet.