NFF 2010: Lex - recensie

Lex is een open podium voor karakteracteur Frank Lammers, en deconstrueert de alledaagsheid van het leven. De film, een adaptatie van het gelijknamige theaterstuk van Alex d'Electrique, speelt zich voornamelijk af tussen de vier muren van de kale, deprimerende woning waar Lex en zijn vriendin Wilma wonen.

Eenheidsworst
Ze zijn een stel, maar ook weer niet omdat hij de buurvrouw neukt, en in de eerste minuten van de film Wilma helemaal de tyfus schopt, waarna hij haar doodleuk beneden aan de trap achterlaat. De film opent met een shot van Lex die, gezeten aan een tafel, het nummer It's Not Unusual van Tom Jones zingt, terwijl Wilma apathisch op de bank een sigaret aan het roken is. De setting: een huiskamer met tegen de muur een matras waaromheen een sloop gewikkeld zit. Op het tapijt nestelen kapotte flessen. Lex zegt dan: "Al te lang niks gedaan, krijg ik de tering erover in". Wilma krijgt tevens de ene na de andere belediging van Lex te incasseren. Briljante woordspelingen waarin aan de herkomst van enige logica ervan doelbewust vraagtekens kleven. Enkele voorbeelden vanuit de tekst van Lex: "Vooral omdat ik een discussie voer met een één-cellige die alleen maar lul kan zeggen". Of deze: "We staan aan het snackloket, en vreten eenheidsworst", waarmee Lex gefilterde maatschappijkritiek geeft.

Deconstructie
Aan absurditeiten geen gebrek: "Dan neem ik een bus naar een buitenwijk, en dan ontvoer ik een tuinkabouter, dan ga ik de kroeg in, en bestel ik twee Bacardi's". Niet alleen vanuit de tekst is maatschappijkritiek zichtbaar, ook in combinatie met de handelingen van Lex. Wanneer hij een stamppot heeft klaargemaakt, zegt hij: "Daar staat weer een stukje regelmatigheid", waarmee hij (on)bewust een deconstructie geeft van de alledaagsheid. Het vervolgens serveren van de stamppot op brood, op verzoek van Wilma, doet Lex voor het moment buiten de filmtekst treden. "We hebben de sympathie en dat moeten we vasthouden". Hiermee is Lex ook een verwijzing naar de wetten van de kunst van het filmmaken, en dat is sympathiseren met de (hoofd)personages. Het bewustzijn dat zij geen drama spelen, maar het zijn, creëert voorts een diepere laag binnen de op het eerste gezicht voorspelbare plot, die in één zin te beschrijven is. Man zorgt voor geestelijk gehandicapte vrouw.

De voor de film gekozen stijl maakt in één scène gebruik van een perspectief-veranderende camerabeweging. Wanneer Lex buiten op een bank zit, en Wilma tegenover hem tegen een boom aanleunt, in haar linkerhand een sigaret, rechts een blik bier, draait de op Lex gerichte camera eerst om hem heen, stijgt voorts boven hem uit om nu de focus op Wilma te leggen. Het vormt een ingenieus shot in een ingenieuze film die in anderhalve dag is gedraaid, en vooral laat zien dat een boekverfilming niet per se veiliger hoeft te zijn. Lex is vooral een monoloog met sterke metaforen, waarvoor scenarist Ko van den Bosch een compliment verdient, en bevat uitermate intens spel met een knipoog naar de alledaagsheid van het leven. Anna Schoen is in de rol van Wilma de ontdekking van het NFF 2010. En Frank Lammers heeft met het karakter Adri Slotemaker zijn beste rol allang gespeeld, maar weet hier desondanks in zijn eentje de kar vooruit te trekken.

Conclusie
Lex is een postmodern raamwerk waarin maatschappijkritiek op een tekstuele basis wordt geïncorporeerd in de zo ogenschijnlijk simpele plot van de film. Schijn bedriegt echter.