Nick Cave: One More Time with Feeling - recensie

Een intiem en hartverscheurend portret van een muzikaal genie.

Nick Cave, een naam die misschien niet bij iedereen een belletje doet rinkelen. De Australische zanger werd groot in de jaren '80 met zijn band Nick Cave & The Bad Seeds en is daarna altijd blijven creeëren. Cave is niet alleen tot in het diepst van zijn wezen een muzikant, maar bovenal een schrijver, een verhalenverteller. Wie hem niet kent van zijn vele albums, kan zich misschien de filmmuziek vanThe Assassination of Jesse James by the Coward Robert Fordof die vanThe Roadherinneren. De muziek hiervoor werd geschreven en gecomponeerd door Cave en zijn rechterhand Warren Ellis.

Menselijkheid

Onheil en duisternis spelen een grote rol in zijn werk, dat kan iedereen horen. Maar wat gebeurt er als het onheil niet meer alleen in de verhalen zit, maar als een bliksem inslaat op het leven dat je hebt opgebouwd? Het gebeurde de zanger toen in 2015 zijn zoon overleed door een val van een clif in Brighton. Dit verdriet is de zware donderwolk die boven de documentaire hangt. De film die niet gemaakt hoefde te worden, maar toch gemaakt moest worden. We zien Nick Cave, Warren Ellis en de mensen in hun leven van zeer dichtbij. En hoewel vrijwel niemand gedurende de film letterlijk benoemt wat er is gebeurd, is de nasleep voelbaar in elke seconde. De man, de artiest, die door sommigen gezien wordt als een god, blijkt ineens menselijk.

Nick Cave: One More Time With Feeling is in alle opzichten geen doorsnee documentaire. De vertelwijze, waarbij opnames van het nieuwe album worden doorkruist met de poëtische gedachten van Cave, de nummers van Skeleton Tree die een deel van de verhaallijn dragen, het zwart-witte beeld, het feit dat de film is opgenomen met een 3D-camera. Alle keuzes die gemaakt zijn door regisseur Andrew Dominik(Killing Them Softly, The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford), lijken de juiste. Tel daarbij het indrukwekkende camerawerk van Belgische cameraman Benoît Debie ( Enter the Void ) op, en de film ademt Nick Cave - intelligent, artistiek en melancholisch. Misschien dat daarom de eenmalige vertoning in de bioscoop zo druk bezocht werd dat er een rij naar buiten liep. Het idee een kijkje te krijgen in de ziel van de zanger en het nieuwe album als eerste te mogen horen, spreekt kennelijk veel mensen aan.

De muziek

De documentaire heeft eigenlijk drie gezichten. Het eerste is de presentatie van het nieuwe album, waarbij we Cave, Ellis en andere muzikanten volgen tijdens de opnames van hun nummers. Ze praten over hun werkwijze, we zien hoe de laatste hand wordt gelegd aan teksten. Een van de mooiste visuele scenes uit de film speelt zich af in de studio, waarbij Cave en de producer achter de mengtafel zitten en we door het raam heen de gepassioneerde Warren Ellis een strijkkwartet zien dirigeren. De liefde voor de muziek, de drang om te scheppen, het spat van het scherm. Want in welke hoedanigheid we Nick Cave ook aantreffen in elke fase van zijn carriere, hij is nooit gestopt met het maken van verhalen. InNick Cave: One More Time with Feeling mogen we dan ook getuige zijn van dit proces. En hoewel het natuurlijk aanvoelt, is het de vraag in hoeverre dit natuurlijk verloopt met een enorme cameraploeg en lampen eromheen. Er zijn duidelijke stijlkeuzes gemaakt voor de film, waardoor de vorm soms belangrijker wordt dan de spontaniteit van het onderwerp.

Dat brengt ons bij de tweede kant van de documentaire, namelijk het doorbreken van de illusie en daarmee ook het masker van de film. Want hoewelNick Cave: One More Time with Feelingeen stylistisch en poëtisch hoogstandje is, gebeurt het af en toe dat de hoofdpersonen of de documentairemakers roet in het eten gooien. Dan roept er iemand dat er niet goed scherp gesteld is, of bespreekt de cameraploeg met Nick Cave of hij het erg vindt als ze zijn vrouw Susie in de badkamer filmen. De meeste documentaires die we kennen halen dit soort verstoringen eruit, maar door deze scenes er bewust in te laten, bereikt Andrew Dominik een menselijkheid die je af en toe weer met de beide benen aan de grond zet. Het is namelijk verleidelijk je te verliezen in de mooie beelden, in het zware thema en de poëtische voice over. Op zo'n moment is het goed om er aan herinnerd te worden dat het gaat om echte mensen, en dat er wel degelijk dingen mis gaan.

Het verdriet

En het derde deel is misschien wel het minst tastbare, maar meest aanwezige deel. De zware emotionele lading die verwoven is door de hele film. Het gemis van de overleden zoon van Nick Cave en zijn vrouw Susie. Als je als kijker niet op de hoogte bent van deze gebeurtenis voelt deze laag heel surrealistisch, omdat er pas richting het eind van de film wordt benoemd wat er aan de hand is. Er wordt voorzichtig gesproken over Arthur Cave, als over een kostbaar geheim waar iedereen mee rondloopt. Maar het verdriet weegt zwaar, en heeft zijn directe weerslag op alles wat de artiest doet. De man die ooit zo rebels was en zo gemakkelijk zijn eigen werkelijkheid kon maken, is iets kwijt. De gebeurtenis die niemand ooit hoopt mee te maken, is hem overkomen. En dan voel je als kijker echt de pijn, want iemand die in een wereld leeft die wij niet kennen, iemand die al meer dan dertig jaar op een voetstuk wordt geplaatst, is net zo gebroken als ieder ander mens zou zijn in die situatie.

Nick Cave: One More Time with Feelingis een persoonlijk en emotioneel document dat zeer dichtbij komt, maar genoeg afstand bewaart. Door het mooie camerawerk, de opbouw van de film en het gebruik van voice over en muziek, wordt het bijna een visueel gedicht. Dit alles zorgt ervoor dat het een passend hoofdstuk is in het leven van Nick Cave, dat aansluit op zijn kunst. Maar zoals Cave zelf ook aangeeft in de film, hij is een ander persoon geworden door het ongeluk. Misschien minder rebels, menselijker, verwarder, opener. De documentaire geeft antwoorden op vragen die veel mensen hebben, maar in plaats van ze te lezen in een roddelblad, geven Nick Cave en Andrew Dominik de kijker veel meer dan dat. Een must-see voor alle fans, maar ook zeker voor mensen die willen weten wat verdriet kan doen met je creativiteit. Want hoewel Cave beweert dat er geen ruimte voor is in zijn geval, heeft hij met zijn album Skeleton Tree en de filmNick Cave: One More Time with Feeling misschien wel zijn meest oprechte werk tot nu toe gemaakt. Werk dat snijdt in de ziel en nog lang blijft sluimeren, zoals het verdriet dat het beschrijft.