Is Von Trier, zoals alle commotie rondNymphomaniacsuggereert, uit op een hard-core pornofilm of is het toch meer een hard-core drama dat wordt verteld?
Lars von Trier wordt wel het enfant-terrible van de filmwereld genoemd. Altijd goed voor controversiële uitspraken en films waarbij hij het experiment niet schuwt. De laatste rel was in Cannes, mei 2011, toen hij als grappig bedoelde opmerking zei dat nazi's ook sympathieke kanten hadden. Daarnaast vertelde Von Trier dat zijn volgende film een hard-core pornofilm zou worden. De eerste opmerking trok hij - na druk van het Cannes filmfestival - al snel terug, maar het tweede punt bleef rechtovereind staan. De afgelopen jaren werkte de marketingmachine van Zentropa, zijn productiebedrijf, op volle toeren om met posters en teasers maar zoveel mogelijk buzz rondNymphomaniacte creëren. De film wordt daarnaast in twee versies uitgebracht, en elke versie nog eens in twee delen. Von Trier heeft een ruim 5,5 uur durende versie gemaakt waar het eerste deel op de komende Berlinale gaat draaien en het tweede deel later dat jaar. Zentropa heeft voor de reguliere bioscoopversie de - volgens eigen zeggen - meest extreme scènes eruit gehaald en de film teruggebracht tot twee delen van elk twee uur. Deze versie krijgen we nu ook in de Nederlandse bioscoop te zien: deel één vanaf 26 december en deel twee vanaf 9 januari.
Rammstein
Het begint met een zwart beeld en wat vage achtergrondgeluiden. Deze maken al snel plaats voor de beukende muziek van Rammstein. Dan zien we in een steegje - overduidelijk een decor - een vrouw gewond op straat liggen. Seligman, een man die voorbij loopt, vraagt of hij wat voor haar kan doen. 'Een kopje thee' is haar antwoord en hij neemt haar mee naar zijn huis. Als ze ligt bij te komen, raakt Seligman (Stellan Starsgård) geïnteresseerd in de vrouw. Ze heet Joe (Charlotte Gainsbourg) en wil hem best vertellen hoe het zover gekomen is. Maar ze waarschuwt hem: het is een lang verhaal. Maar Seligman heeft de tijd. Joe vertelt hoe ze al van jongs af aan nymphomane is en hoe dit steeds fanatiekere vormen heeft aangenomen. De seksverslaving bracht haar in contact met honderden mannen om haar behoefte maar te bevredigen.
Slappe penissen
Voor een film die zich zo duidelijk vantevoren heeft geprofileerd om de vele expliciete seksscènes is het een opmerkelijk tamme film geworden. We zien nauwelijks een penetratie, maar vooral veel suggestie. De collage aan verschillende soorten (slappe) penissen die we halverwege de film voorbij zien komen, werkt niet erotiserend, integendeel zelfs. Bij de aftiteling krijgen we wat beelden van het tweede deel te zien, waar het wat ruiger aan toe lijkt te gaan. Dat is dus afwachten, want alleen het eerste deel werd vantevoren aan de pers getoond. Maar het wat tamme seksgehalte betekent niet dat Von Trier metNymphomaniacook een saaie film heeft gemaakt.
Vliegvissen
Von Trier brengt wederom een sterke mix van seksuele spanning, wrange humor en een (melo)dramatisch verhaal. Joe vertelt haar levensverhaal aan Seligman op een zeer droge manier, hem ondertussen continu bij de les houdend. Op zijn beurt knoopt hij vergelijkingen met vliegvissen eraan vast, met het erotische van het op zoek gaan naar een prooi en het werken met nymfen. Ook gebruikt Von Trier een bijzondere vorm. De film is afgebakend in hoofdstukken met elk een eigen vormgeving. Ook het gebruik van nummers groot in beeld brengt een bepaalde symboliek in de film, die Von Trier een moment later echter weer volledig onderuit haalt. Voor een film van Von Trier valt er opmerkelijk vaak te lachen. Hoogtepunt is een scène waarin Uma Thurman als vrouw die merkt dat haar man haar met een ander bedriegt, verhaal bij hem en zijn maitresse komt halen, met haar kinderen erbij. Het levert een briljant geschreven en pijnlijk hilarische monoloog van haar op, waar Thurman haar acteertalent volledig laat zien.
Conclusie
Nymphomaniac(I) is in meerdere opzichten wat onbevredigend. Allereerst omdat je meteen erna deel twee wil zien - wat deze dagen in een aantal bioscopen wel kan - en daarnaast omdat de hype van expliciete seks niet wordt waargemaakt. Maar afgezien hiervan is het wederom een ijzersterke film van de Deense regisseur en een bizarre mix van humor, drama, bijzondere beelden en symboliek die meteen onderuit wordt gehaald. Het wachten is nu op deel twee om de verslaving mee te stillen.
