Only God Forgives - recensie

Hoe een film vol keihard geweld tegelijk contemplatieve cinema kan zijn.

De Deense regisseur Nicolas Winding Refn maakte in 1994 een indrukwekkend debuut metPusherdie in 2004 en 2005 een vervolg kreeg metPusher2 en 3. ViaBronsonenValhalla Risingvestigde hij definitief zijn naam als regisseur. Zijn gewelddadige en visueel uitbundige stijl werd al snel zijn handtekening. Zijn bekendheid bleef vooral beperkt tot festivals en een - groeiende - schare cultfans, maar in 2011 kwam zijn doorbraak naar het grote publiek metDrive. Dit was tevens de film die acteur Ryan Gosling katapulteerde. Het is dan ook niet vreemd dat naar de nieuwe samenwerking tussen Refn en Gosling door velen reikhalzend werd uitgekeken. Alleen doetOnly God Forgivesmeer denken aan eerder werk alsValhalla Risingdan aan publiekslievelingDrive.

Only God Forgivesspeelt zich grotendeels af in nachtelijk Bangkok. Maar een enkele keer verlaten we de stad vol met neon en karaokebars om in helder daglicht een blik op het Thaise platteland te kunnen werpen. Julian (Ryan Gosling) heeft samen met zijn broer Billy een boksclub in een louche deel van de stad. Maar de twee Amerikanen gebruiken dit vooral als dekmantel voor hun drugshandel. Het gaat mis als Billy (Tom Burke) zich vergrijpt aan een meisje en daar gruwelijk voor moet boeten. Een centrale rol is daarbij weggelegd voor politiechef Chang (Vithaya Pansringarm) die zich opwerpt als morele ridder. Alleen wordt steeds meer de vraag welke moraal precies. Als dan ook nog Crystal, de vuilbekkende moeder van Julian en Billy en een prachtrol van Kristin Scott Thomas, naar Bangkok afreist om orde op zaken te brengen en haar drugslijn veilig te stellen, raakt alles in een stroomversnelling.

De begrippen wraak en moraal spelen een dubbele rol in de film. Waar Julian de dood van zijn broer wil wreken, ondanks de moreel verdorven daad van hem, speelt politiechef Chang juist een engel des wrakes die met het politiegezag als bescherming amoreel gedrag wil afstraffen door zelf ook niet echt zachtzinnig te werk te gaan.Only God Forgiveslijkt daarmee wel een zeer nihilistische film: kunnen we eigenlijk wel van een vaste moraal uitgaan of verandert deze met elke nieuwe situatie? De titel zou je ook ironisch kunnen opvatten; na elke afstraffing door Chang komt hij in een karaokebar tot rust door het zingen van mooie zoete liedjes. Alleen Hij vergeeft, en meteen ook maar zichzelf.

Refn heeft een prachtige balans gevonden tussen de explosies van geweld en de vele momenten van bezinning en reflectie. We zien Gosling minutenlang staren in extravagant behangen lange gangen. De camera volgt hem daar als een soort tocht door zijn ziel. Je kan er leegheid in zien, maar het levert fascinerende scènes op die haast Lynchiaans aandoen wat betreft de verbeelding van de denkwereld met de talloze gangen, deuren en spiegels. Het is contemplatieve cinema pur sang, versterkt door het prachtige camerawerk van Larry Smith. Het beeld van Michelangelo in de karaoke bar waarvoor Julian in exact gelijke pose voor staat, is daar een mooi voorbeeld van. Maar ook de strakke montage waardoor tijd en plaats knap geherschikt worden en de score van Cliff Martinez dragen hier aan bij.

De zwaarte en dichtheid van de film wordt mooi doorbroken door de rol van Kristin Scott Thomas. Wordt ze normaal gecast voor keurige rollen in film alsSalmon Fishing in the YemenofGosford Park, inOnly God Forgives kan ze zich met grove humor, geweld en scheldend van een wel heel andere kant laten zien. Dit brengt gelukkig de nodige lichtheid in de film, met enkele zeer rake keiharde one-liners.

Only God Forgiveszal voor degenen die een soortDrive 2verwachten even slikken zijn. De verwantschap met zijn eerdere werk is namelijk veel groter. Toch weet Refn ondanks het harde geweld een film te maken over bezinning en reflectie, waar moraal overal van lijkt losgezongen. Een sterk extraverte rol van Kristin Scott Thomas brengt wat lucht naast de ingehouden innerlijke vertolking van Gosling. Zoals de camera beweegt door lange gangen, zo blijft de film nog lang rondspoken in het hoofd. En zou de hemel echt bestaat uit een karaokebar?