Selma - recensie

We kennen allemaal Martin Luther Kings dromen.Selmatoont zijn daden.

"I have a dream that my four little children will one day live in a nation where they will not be judged by the color of their skin, but by the content of their character." Dit is misschien wel de meest iconische uitspraak van de twintigste eeuw. Het is tekenend voorSelma, de eerste grote film over Martin Luther King, dat deze uitspraak er niet in voorkomt. Dit is geen conventionele biopic dat plichtmatig de hoogtepunten van King's leven toont. Regisseur Ava DuVernay heeft voor een soortgelijke aanpak gekozen als Steven Spielberg'sLincoln. Ze wil ons niet zozeer tonen wat King bereikt heeft, maar hoe hij dat gedaan heeft. King wordt overigens uitstekend vertolkt door de Brit David Oyelowo, die een goed jaar beleefd. Hij was eerder al te zien inInterstellar,en nu ook in A Most Violent Year.

Selmafocust zich op Kings strijd voor stemrecht voor zwarte Amerikanen. In 1965 hadden deze officieel het recht om te stemmen in verkiezingen. Maar veel - vooral zuidelijke - staten hadden eigen discriminerende wetten die het stemmen van de zwarte bevolking bemoeilijkten. King en zijn burgerrechtenbeweging besloten de strijd tegen deze wetten aan te gaan vanuit Selma, een klein stadje in Alabama. Dat was een strategische keuze. Selma's sheriff Jim Clark (Stan Houston) is een beruchte racist die snel de controle verliest. Als hij dat vaak genoeg doet, zullen de media langzaam aan steeds meer de kant van de burgerrechtenbeweging kiezen, waardoor King makkelijker president Lyndon Johnson (Tom Wilkinson) onder druk kan zetten om de wetten te veranderen.

Geen 'white savior'

Het is geen spoiler om te zeggen dat aan het einde van de film de burgerrechtenbeweging slaagt in zijn missie. De wetten zijn veranderd en we zien triomfantelijke speeches van zowel Johnson als King. Duvernay en scriptschrijver Webb laten echter goed zien dat het racisme in de VS daarmee niet voorbij is. De personages die aan het begin van de film racistisch zijn, zoals Alabama's gouverneur George Wallace (Tim Roth, die de kwaadaardigheid van zijn personage iets te dik aanzet), zijn dat aan het einde van de film nog steeds. De wetten zijn niet veranderd doordat de blanke machthebbers opeens inzagen dat ze fout waren en uit de goedheid van hun hart de burgerrechtenbeweging de overwinning gunden. Kings beweging werkte hard en dwong de elite tot verandering door op een intelligente en pragmatische manier campagne te voeren. Selmalaat zien dat zwarte mensen heel goed zelf in staat zijn om hun levens te verbeteren. Ze hoeven niet afhankelijk te zijn van een zogenaamde 'white savior', een heldhaftige blanke die de zwarte bevolking komt redden. Dat maakt vanSelmaeen bijzondere (Hollywood)film.

Regie

Gelukkig isSelma ook een goede film. Ava DuVernay laat zien dat ze een uitstekende thriller zou kunnen regisseren. Tijdens de vaak gewelddadige confrontaties tussen de burgerrechtenbeweging en de racistische politie van Selma weet zij de spanning perfect op te bouwen. Het geweld waarmee de zwarte mensen te maken krijgen tijdens deze confrontaties brengt zij bovendien zeer rauw in beeld. Je wordt bijna gedwongen om de pijn van de slachtoffers mee te voelen. Daarnaast maakt DuVernay heel goed gebruik van haar cast. Die is alleen iets te groot, en enkele personages hadden wat meer uitgediept kunnen worden. Toch weet DuVernay iedereen, tot aan de kleinste bijrol, iets bijzonders mee te geven en daar maken de acteurs dankbaar gebruik van. Het belangrijkste is echter dat ze van Martin Luther King geen mythisch figuur maakt, maar gewoon een mens van vlees en bloed. Hij is weliswaar de leider van de burgerrechtenbeweging, maar hij staat er niet boven. Anderen hebben vaak betere suggesties dan hem en hij twijfelt zelf ook vaak aan zijn plannen In de beste scene van de film, de mars naar de Edmunt Pettus brug, ontbreekt hij zelfs. Hij moet dan bij zijn familie zijn, omdat hij aan zijn vrouw Coretta (Carmen Ejogo) heeft toegegeven dat hij is vreemdgegaan. De scenes tussen Martin en Coretta zijn overigens de zwakste in de film. De frisheid waarmee het werk van King wordt getoond, ontbreekt volledig wanneer zijn persoonlijke leven wordt besproken. Het bestaat voornamelijk uit scenes, zoals we al zo vaak in soortgelijke films hebben gezien, waarin King zijn vrouw moet verzekeren dat ze echt niet bang hoeft te zijn en dat het allemaal wel goedkomt.

Selmavertelt zonder in sentimenten te vervallen het verhaal van Martin Luther King en de burgerrechtenbeweging. Het toont dat King veel heeft bereikt, maar het herinnert ons er ook aan dat er nog een hoop gedaan moet worden. Het heeft een prachtige cast aangevoerd door David Oyelowo die van Martin Luther King een zeer complex personage maakt.