Stuk! - recensie

De wraakfantasie van een gepest meisje.

Stuk!, geregisseerd door Steven de Jong, is gebaseerd op het gelijknamige boek van Judith Visser, dat in 2008 uitkwam. Hoofdpersoon is de negentienjarige Elizabeth, een dik meisje dat op school gepest wordt en weinig vrienden heeft. Ook haar gezinsleven is niet al te gelukkig. Haar vader is met een jong model aan de haal, terwijl haar moeder lange uren op haar werk maakt en daardoor amper tijd voor Elizabeth heeft. Eén lichtpuntje in Elizabeths leven is echter Alec, de enige op school die aardig tegen haar doet. Alec heeft echter verkering met Riley, en dat maakt Elizabeth jaloers. Ze besluit om zich als Riley te kleden en te gedragen. Wanneer dat weinig effect heeft, besluit ze Riley te ontvoeren. Vanaf dit moment vliegt het verhaal en daarmee de film volledig uit de bocht.

Dat de film uiteindelijk als een mislukking gezien kan worden, is best zonde. Op basis van de eerste helft van de film had er zeker meer in gezeten. De eerste 10-15 minuten zijn zelfs subliem. Regisseur Steven de Jong filmt dan alles vanuit het subjectieve oogpunt van Elizabeth, waardoor hij ons verplaatst in haar zeer verontrustende gemoedstoestand. Hij creeërt een zeer nare en beklemmende sfeer, die al begint met de surrealistische openingsscène tijdens een begrafenis in een kerk. Na deze scène verplaatst de film zich naar de boerderij waar De Jong ons een beeld van maatschappelijk verval toont. Gefilmd met grauwe cinematografie zien we een verdorven buurt en terwijl Elizabeth naar school wandelt, wordt ze - naast dreigende muziek - constant achtervolgd door een zwarte kraai. Op weg naar school belandt Elizabeth bij een plaats delict. Er is een meisje vermoord, waarop pessimistisch commentaar wordt geleverd door de oude, ervaren Fedde, die zijn pupil Saar probeert te leren dat er weinig reden voor optimisme is in de moderne maatschappij. Ondertussen toont De Jong ook de pesterijen jegens Elizabeth en haar hallucinaties. De scènes waarin we zien hoe ze met ernstig seksueel en lichamelijk geweld te maken krijgt, zijn zo rauw gefilmd dat haar pijn bijna overkomt op de kijker. Het is niet verwonderlijk dat ze verschrikkelijke dagdromen heeft over hoe ze haar pesters gaat vermoorden en hallucineert dat ze praat met haar overleden oma, of seks heeft met Alec.

Tienerproblemen

Deze momenten tonen op indrukwekkende wijze hoe een jong meisje psychologisch volkomen kapot gemaakt kan worden door pesterijen. Het is jammer dat De Jong na deze scènes voor een volkomen andere aanpak kiest en niet meer filmt vanuit het subjectieve oogpunt van Elizabeth. Er begint zich dan een nogal clichématig plot te onwikkelen, waarbij de kijker opgezadeld wordt met allerlei onnodige informatie over de personages. Dit moet ons meer om hen doen geven, maar het heeft juist het tegenovergestelde effect. De film behandelt gebruikelijke tienerproblemen op een nogal uitgekauwde en saaie wijze, vol met dialogen die de thema's van de film op al te letterlijke wijze duidelijk willen maken. Zo vertelt een docent aan de klas dat veruit de meeste vrouwen die ze in de media zien mooi en slank zijn. Doordat de film nog steeds redelijk de nare sfeer weet te behouden en we nog steeds af en toe worden verplaatst in Elizabeths gedachten, is de film nog wel het bekijken waard. Dat verandert op het moment dat Riley ontvoerd wordt door Elizabeth.

Ongeloofwaardig

De film is vanaf dit moment op veel mogelijke manieren problematisch. Ten eerste verliest het plot bijna al zijn geloofwaardigheid. Elizabeth blijkt wel heel capabel te zijn in het eigenhandig ontvoeren en verborgen houden van mensen. Deze scenes zouden een stuk minder belachelijk zijn als de film duidelijk zou maken dat ze wederom subjectief zijn en dat ze plaatsvinden in Elizabeths gedachten. De film doet juist het tegenovergestelde. Het vergeet dat een wraakfantasie een fantasie is. Om het te laten werken, moet het niet als realistisch worden gepresenteerd. Een groter probleem is echter dat de film nu niet meer een serieuze film over tienerproblemen is, maar een simpele wraakthriller. Een scène waarin we een lege kelder zien en opeens Elizabeth het beeld binnenkomt, is daar illustratief voor. Het is een ietwat enge scène, maar we worden nu uitgenodigd om bang te worden van Elizabeth en niet om haar. Zij is de grootste psychopaat van de film. Terwijl de film eerder er op hamerde dat dikke vrouwen op een negatieve manier worden gerepresenteerd in de film, maakt het zich daar nu zelf schuldig aan

Regisseur Steven de Jong laat zeker aan het begin van de film zien dat hij goed een nare, beklemmende sfeer kan creeëren. Daar verdient deze film zijn twee sterren mee. Inhoudelijk maakt de film verder namelijk constant verkeerde en zeer problematische keuzes die de boodschap van de film ondermijnen.