Halverwege The Sky Above Usraapt een van de drie hoofdfiguren een strooibiljet op met de tekst: "Wij zijn jullie vrienden. Wij helpen jullie: Navo". Het is lente 1999 in Belgrado. Hoe houd je je als inwoner staande, wanneer je stad drie maanden lang aan het eind van de dag gebombardeerd wordt? Daarover gaat deze eerste lange speelfilm van Marinus Groothof.
Erotiek
De lucht speelt een belangrijke rol in de film: als wolkenloze, onschuldige hemel en als een dreigend firmament waarnaar de drie hoofdpersonages onrustig en angstig kijken, als zwart uitspansel dat vuur spuwt. Groothof maakte in 2009 over dit onderwerp al een korte film (Sunset from a Rooftop), die hem een Gouden Kalf opleverde. Ook in zijn nieuwe film kijken feestende en flirtende jongeren vanaf een dak naar de vallende bommen. Er zitten meer scenes in, waarin sex en erotiek met oorlog verbonden worden. Je proeft de sfeer van een absurde maar ook te gekke tijd, waarin het allemaal niet meer uitmaakt. Op andere momenten zie je mensen elkaar opzoeken, met elkaar eten op de hoek van een straat. Maar het hoofdaccent valt op de krampachtige poging van de drie hoofdkarakters om gewoon door te leven, terwijl het leven al lang niet meer 'gewoon' is.
Perspectief
InThe Sky Above Usvolgen we drie hoofdpersonen. De eerste is een actrice die voor een première staat in het theater naast het gebouw van de staatstelevisie, een mogelijk doelwit van de bombardementen. We zien haar in de eerste scene zich opmaken en sexy kleren aantrekken. Verder is er een trendy twintiger die bij de staatstelevisie werkt en met de liefde worstelt. Hij heeft niets met het regime, voelt zich westers maar blijkbaar ziet dat westen hem ten tijde van de Kosovo oorlog alleen maar als inwoner van een barbaars middeleeuws land. En dan is er nog de plichtsgetrouwe medewerker van de staatstelevisie. Hij heeft zijn vrouw en kinderen buiten de stad ondergebracht, maar wil zelf op zijn post blijven. Alle drie proberen ze hun gewone leven voort te zetten. Ze ontwijken en ontkennen de oorlogsrealiteit, totdat ze zich opnieuw moeten positioneren. De actrice wil niet speechen voor de protesterenden op de brug, ook al zou ze daarmee haar carriere een boost kunnen geven, omdat ze zich verre van politiek wil houden. De plichtsgetrouwe geluidsman bij de staattelevisie begint steeds meer te twijfelen, wanneer hij zich gaat realiseren, wat er zich werkelijk aan propaganda op tv afspeelt.
Afstand
De korte film van Groothof tekende goed de sfeer van een absurde periode, waarin jongeren aan de bedreigende werkelijkheid probeerden te ontsnappen in drank, muziek, feesten en sex. Zijn nieuwe lange speelfilm weet ook de sfeer van het bestookte en desolate Belgrado in beelden te vangen. Toch krijg je als kijker niet het gevoel dat je daar bent. Je volgt steeds één van de personages afzonderlijk in korte fragmenten. Soms zie je een korte scene met de twee die beiden bij de staatstelevisie werken. De totale verhaallijn is op deze manier nogal in stukjes gehakt en wordt niet echt een eenheid. Het lijkt af en toe alsof de drie de enige inwoners van Belgrado zijn. De suggestie dat Belgrado in die periode overdag een bruisende en 's nachts een ontzielde stad was, komt niet echt goed over. De film heeft iets kunstmatigs en door de vele starende blikken naar de hemel ook iets te gestileerds, het staketsel van enscenering en montage blijft te veel door het onderwerp heen steken. De film raakt voortdurend aan een belangrijk thema als de vraag hoe je je te verhouden tot de maatschappelijke realiteit, zeker als die onder druk komt te staan, hoe je positie daarin steeds opnieuw te bepalen. Toch kijk je naar deze film met een zekere afstand, misschien ook omdat de oorlogsrealiteit in Europa inmiddels drastisch veranderd is.
Conclusie
InThe Sky Above Usheeft Groothof de sfeer van het gebombardeerde Belgrado goed getroffen. Als kijker raak je alleen om verschillende redenen niet echt betrokken bij de levens van de - overigens goed gespeelde - hoofdfiguren. Bijzonder was wel dat Groothofs film op 28 januari op het IFFR in wereldpremiere ging en simultaan - in het kader van IFFR Live - werd uitgebracht in 34 Europese bioscopen en op het VOD kanaal van festivalpartner KPN.
