The Tribunal - recensie

Kritische film over het Joegoslavië Tribunaal van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag.

Oorlogsmisdaden
Het lijkt een prachtig instituut, het door de Verenigde Naties ingestelde Joegoslavië -tribunaal dat oorlogsmisdaden berecht. Dat het niet zo eenvoudig is om ook daadwerkelijk recht te spreken, toont regisseur Hans-Christiaan Schmid in zijn film The Tribunal . Complexe materie is het, ingebed in de politieke achtergronden van zowel het voormalig oorlogsgebied als van de Europese Unie en de Verenigde Naties.

In deze Duits-Nederlandse-Deense productie, die eerst overigens de titel Sturm droeg maar om verwarring met het Nederlandse De Storm te voorkomen onder een andere titel is uitgebracht, heeft Schmid alle medewerking van het Tribunaal verkregen en zelfs op locatie mogen filmen. Dat heeft hem er echter niet van weerhouden een kritische film over dit rechtsorgaan en de Verenigde naties te maken, waarin de (politieke) grenzen van het rechtssysteem worden verkend.

Getuigen
In de film volgen we Hannah Maynard (Kerry Fox), een aanklager bij het Joegoslavië Tribunaal die probeert een zaak rond te krijgen tegen een voormalig commandant van het Joegoslavische leger, Goran Duric. Nadat de kroongetuige in deze zaak meineed blijkt te hebben gepleegd waarna hij zich van het leven berooft, dreigt Duric te worden vrijgesproken. Tegen het uitdrukkelijk advies van de hoofdaanklager in, onderzoekt Maynard de achtergrond van de kroongetuige, waartoe zij zijn familie in voormalig Joegoslavië bezoekt.

Haar belangrijkste getuige blijkt de zus van de kroongetuige, Mira (Anamaria Marinca). Mira heeft echter haar thuisland na de oorlog de rug toegekeerd, een nieuw bestaan in Berlijn opgebouwd en lijkt niet van plan oude wonden open te rijten. Daarnaast blijkt getuigen niet zonder gevaar. Aanklager Maynard voert een persoonlijke en politieke strijd om Mira's verhaal wereldkundig te maken.

Veelheid aan thema’s
Door de focus op de aanklager Maynard, wordt het leven van een jurist aan het Tribunaal - lange dagen, ver van eigen land, het politieke spel aan het Hof - goed in beeld gebracht. Kerry Fox, An Angel at My Table (1990), speelt de rol van monomane, ietwat chagrijnige aanklager, uitstekend, maar meer indruk maakt de Roemeense Anamaria Marinca (Mira), de alom bejubelde en bekroonde actrice uit de film 4 Maanden, 3 Weken en 2 Dagen (2007), die het oorlogsverhaal echt een gezicht geeft. Want naast een politieke thriller, is de film tevens een oorlogsdrama. En dat is ook meteen het manco van de film. Schmid, die eerder het bevreemdende drama Requiem (2006) regisseerde, heeft duidelijk een veelheid aan thema’s in de film willen verwerken. De politiek van het Internationale Hof, de onmenselijkheid van oorlogsmisdaden, de huidige politieke situatie in het voormalig Joegoslavië, het gevoel voor rechtvaardigheid van een functionaris van het Tribunaal, allemaal thema’s die stuk voor stuk een eigen film behoeven en ook verdienen. Weliswaar wordt het mooi sober en realistisch verbeeld in de stijl van een documentaire, maar door alle thema’s een plaats te willen geven zonder afbreuk te willen doen aan het belang daarvan, laveert Schmid tussen verschillende genres. Dat geeft de film een ‘vlees noch vis’ karakter.

Conclusie
De dappere poging van Schmid om deze complexe materie in een film te vatten, is niet geheel geslaagd. De film is een politieke thriller, een oorlogsverhaal en een rechtbankdrama in één, een duidelijke kern ontbreekt. Dat maakt zijn conclusie’s niet minder onthutsend waardoor de film in ieder geval wel stof biedt voor discussie. En al zou het scenario maar voor tien procent op de werkelijkheid berusten, het rechtsgevoel wordt behoorlijk geschonden.