Regisseur Xavier Dolan bewijst met deze sterke psychologische thriller na een matige vorige film weer helemaal terug te zijn.
Het poëtische begin vanTom à la fermekan niet verder af staan van de bombast uit Xavier Dolans vorige film,Laurence Anyways. We horen het bekende Franse chansonLes Moulins de mon coeur - in Nederland vooral bekend alsCirkelsvan Herman van Veen - over een verloren liefde en herinneringen die langzaam vervagen en uitsterven. Met deze klanken schrijft Tom (gespeeld door Dolan zelf), zittend in een auto omringd door uitgestrekte akkers, een afscheidsbrief voor zijn net overleden vriend. Dat deze woorden haastig op wc-papier worden neergepend, lijkt een voorbode te zijn voor de verwarring waarmee Xavier Dolan ons als kijker de volgende 100 minuten opzadelt.
Gekatapulteerd
Xavier Dolan, de jonge regisseur uit Franstalig Canada, debuteerde vijf jaar geleden met het imponerende J'ai tué ma mère , gevolgd door het energieke Les Amours Imaginaires . Met deze twee films werd hij in één keer gekatapulteerd als zeer veelbelovend filmmaker, bijgenaamd het Frans-Canadese wonderkind. Misschien daarom was de teleurstelling in 2012 zo groot toen de drie uur durende pompeuze film Laurence Anyways een maatje te groot voor hem bleek te zijn. Na deze flinke productie wilde Dolan terug naar de basis, met een kleiner verhaal wat hij snel kon draaien. Dat verhaal vond hij in het gelijknamige toneelstuk van Michel Marc Bouchard die Dolan ook hielp het filmscript vorm te geven.
Boerderij
De eenheid van plaats en tijd die in het stuk zat, is voor een groot deel gehandhaafd in de film. Belangrijkste plek is de boerderij waar Agathe (Lise Roye, Les Invasions Barbares ), de moeder van Tom's overleden vriend Guillaume, woont met haar nog thuiswonende zoon Francis (Pierre-Yves Cardinal). Al snel blijkt dat Tom in een surreële omgeving is beland waar de liefdesrelatie die hij met Guillaume had volstrekt ontkend en genegeerd is. Agathe is in het verleden wijsgemaakt dat haar zoon een vriendin had, terwijl Francis Tom snel laat blijken dat ze op het platteland niet gediend zijn van afwijkend gedrag, laat staan seksueel. Als Tom een paar keer fysiek wordt bedreigd door Francis, besluit hij met dit verhaal mee te gaan gedurende de paar dagen rond de begrafenis en pretendeert een goede collega van Guillaume te zijn geweest. Maar dan veranderen de verhoudingen als er zich een merkwaardige spanning tussen Tom en Francis ontwikkelt en er een spel van aantrekken en afstoten wordt gespeeld.
Syndroom van Stockholm
Tom à la ferme is een psychologische thriller met een onderhuidse spanning waar veel om de waarheid heen wordt gedraaid, maar nog meer onuitgesproken blijft. Een nieuw pad voor Dolan, die in zijn vorige films vooral extraverte en zelfbewuste karakters liet zien, maar nu laat zien ook andere vormen te beheersen. Zelfs zijn vaste thema's als driehoeksverhoudingen en moeizame moeder-zoon relaties krijgen hier een andere lading. De haast surreële verhouding tussen Tom en Francis doet denken aan het syndroom van Stockholm, waarbij de gijzelaar sympathie krijgt voor de gijzelnemer. In ijzingwekkende scènes zetten zowel Dolan als Cardinal geweldige rollen neer, ondersteund door bijzonder camerawerk en een prachtige soundtrack van Gabriel Yared.
Onderdrukking
Dolan benoemt bewust de homoseksualiteit van Guillaume nergens expliciet, maar focust zich op de onderhuidse geestelijke onderdrukking in de conservatieve gemeenschap, waardoor het veel harder binnenkomt. Om deze reden liet Dolan dan ook - naar eigen zeggen met pijn in zijn hart - een belangrijke zin uit het oorspronkelijke stuk weg in de film: "Before learning how to love, homosexuals learn how to lie". Wel eindigt de film met het indringende nummer Going to a town van Rufus Wainwright. De zin: "Tell me, do you really think you go to hell for having loved?" blijft nog lang door je hoofd spoken.
Conclusie
Met Tom à la ferme heeft regisseur Xavier Dolan een ijzingwekkende psychologische thriller gemaakt, met een geweldige cast, een duistere soundtrack en beelden die zich bij intense spanning letterlijk vernauwen. Met het nieuwe pad dat hij voor deze film is ingeslagen, maakt hij zijn bijnaam wederom overtuigend waar.
