Column: Lars von Trier op de pijnbank

Hoe moeten we Lars von Trier eigenlijk plaatsen?

In binnen- en buitenlandse filmrecensies las ik dat Lars von Trier niet volledig achter de montage van zijn nieuwste film Nymphomaniac staat. Althans, dat is wat je mag geloven, aangezien Von Trier zelf sinds zijn Cannes debacle weigert met de pers te praten. Maar wat maakt het uit, het kunstwerk moet toch prevaleren, of zie ik dat verkeerd?

Als er één filmmaker is die telkens vanuit thematische invalshoek een nieuwe visie op de wereld levert, dan is dat Von Trier wel. Hij verheft thematiek tot een kunstvorm, en gebruikt conceptualiteit als een vorm waarbinnen zijn gedachten gegoten worden, niet als een wijze om films te maken!). Zijn films, zeker zijn laatste films, ogen nihilistisch, met veel ruimte voor de belevingswereld van de vrouw, en met een eigen kleurenpalet. Zo was Antichrist grauw en duister, Melancholia blauw en groen, en is Nymphomaniac bruin en beige.

Als je de drie films naast elkaar legt, dan zie je dat ze existentialistisch van aard zijn, dat ze een buitengewoon sterke dialoog hebben, en dat ze vooral veel van elkaar verschillen. Von Trier is een auteur, dat staat buiten kijf, maar het zijn juist zijn kunstwerken die boekdelen spreken. Die kunstwerken moeten we analyseren en niet zijn motivatie achter de creatie van die kunstwerken. Ik voelde me bij het zien vanNymphomaniac (I)in ForumImages te Groningen af en toe wat curieus. Zat een deel van het publiek in de zaal voor een seksfilm? Was het een soort Vaudeville-achtige 'vrouw met een snor' avond?

Wat valt er te zeggen over Von Trier's vrouwelijke aard? De Fibonacci cijfers die zo nadrukkelijk in het oog springen, de Tritoon in de film, de bovennatuurlijke aard van Bach (zie Tarkovsky) of de in zijn beleving hedonistische staat van de wereld? Helemaal niets! Daarvoor moeten we ouderwets psycho-analyse toepassen op de beelden die hij ons voorschotelt. Von Trier is een intellectueel pur sang die ons slechts een gedeelte van zijn psyche toont. Kortom, ook deze laatste suggestie is overbodig.

Zodoende volgt hieronder mijn recensie van von Trier's Nymphomaniac:
Lars von Trier doet iets wat niemand anders doet. 5 *****