Film speelde geen belangrijke rol in Jans leven, totdat hij op achtjarige leeftijd werd blootgesteld aanJurassic Park, een filmische ervaring die hem nooit meer heeft losgelaten en hem tot op de dag van vandaag achtervolgt.
Iedereen die die de term 'Marvel' niet meer kan luchten of zien, wordt geadviseerd deze column over te slaan.
De komende maanden is het weer Marveltijd, als we drie grote blockbusters van verschillende studio's over ons heen krijgen die om onze attentie en ons zuurverdiende geld vragen. Maar welke studio laat zien de meeste moeite te steken in een intrigerend, rijk uitgewerkt universum om onze aandacht te verdienen? En kan dat filmisch bouwen van universa definitief doorgaan met het materiaal dat de studio's nu voor handen hebben?
Als er in de bioscoop de komende jaren iets te zien is (en de afgelopen jaren was) dat het grote publiek gegarandeerd voor de televisie met haar overdadige aanbod aan kwaliteitsseries weet weg te trekken, zijn het de films over Marvels superhelden wel. Diverse studio's hebben de rechten over diverse 'tentpole' namen van de stripgigant en die zullen ze op het obsessieve af exploiteren ook. Tot nu toe was alleen Marvel Studios zelf degene met een beetje langetermijnvisie wat betreft de cinematische weergave van haar personages, wat resulteerde in een zorgvuldig opgebouwde reeks op zichzelf staande films die culmineerde in het grootschalige epos The Avengers . De nodige records sneuvelden en het ging zoals bekend gepaard met enorme winst. En zoals dat gaat in Hollywood, wat de ene studio bergen geld oplevert herhaalt de andere in de hoop hetzelfde te bereiken. Met als resultaat dat de concurrenten de 'Avengers-aanpak' overnamen en we binnenkort niet meer kunnen spreken over één 'Marvel Cinematic Universe', maar drie.
Het is fijn dat de rivaliserende studio's dankzij The Avengers doorkregen dat het publiek een geraffineerd opgezette constructie kan waarderen, want de kijker is alleen maar gebaat met intelligenter in elkaar stekende kruisbestuivingen. Maar hebben Fox en Sony met de in hun bezit zijnde franchises wel de juiste ingrediënten om het kunstje te herhalen met even positieve resultaten? Fox heeft momenteel de rechten op X-Men en Fantastic Four in bezit. Twee superheldenteams met een lange, rijke historie en de nodige naamsbekendheid, daar valt mee te werken. Maar om ze samen in één film in te zetten lijkt me niet zo'n goede zet. De Fantastic Four zijn goed afgebakend: vier personages met uiteenlopende persoonlijkheden en dito sociale (en binnenkort zelfs etnische) achtergronden. Lekker overzichtelijk. X-Men ... minder. Tientallen personages, en bovendien – in tegenstelling tot de FF – niet in een rebootfase om de overgang naar een crossover te vergemakkelijken. Waar het er even op leek dat de franchise met X-Men: First Class een geheel nieuwe richting insloeg, is dat met het aankomende X-Men: Days of Future Past ijdele hoop gebleken, omdat de oude en de nieuwe gezichten zich toch in dezelfde realiteit blijken te bevinden. Days of Future Past voegt twee X-reeksen samen, waarvan de ene al veertien jaar loopt. En die gaat nog wel een tijdje door, gezien het directe vervolg op de nieuwe film, X-Men: Apocalypse , de daarop voortbordurende spin-off X-Force en het directe vervolg op The Wolverine – met Hugh Jackman voor de negende (!) keer als Logan – dat waarschijnlijk de drie voorgaande films vrolijk negeert. Met al dat gerommel met alternatieve tijdlijnen is het X-universum al ingewikkeld genoeg, dus waarom zou je dat verder compliceren door daar ook nog Fantastic Four bij te betrekken? Het lijkt erop dat in het geval van X-Men al gebruik gemaakt wordt van de Avengers-aanpak, doordat Fox de franchise met zichzelf aan het crossoveren is. Dat kan, met zoveel personages. Je kan er wel een extra viertal aan toevoegen, maar laat ze eerst maar eens een (tweede) poging doen om te bewijzen dat ze onze aandacht waard zijn.
Dan is er Sony, die het luxeprobleem van veel fascinerende hoofdpersonages niet heeft en het moet doen met een enkele franchise. Maar dat is dan wel weer Marvels meest populaire naam: Spider-Man . Desondanks had ook Mr. Man een reboot nodig om de overgang naar een vijfjaren-productieplan te faciliteren. Daar viel ook wel wat voor te zeggen, na de povere kwaliteit van Raimi's laatste Spider-film. Waar Marvel Studios een uitgebreid scala aan zeer uiteenlopende figuren tot haar beschikking heeft, is Spidey slechts in zijn uppie, maar hij heeft een indrukwekkende schurkengalerij om uit te melken. En als die booswichten dan eerst afzonderlijk geïntroduceerd worden in de webspinners eigen films, kunnen ze later ook zonder hem ingezet worden. Precies de Avengers-aanpak, maar dan met superschurken in plaats van superhelden. Dus krijgen we niet alleen een Amazing Spider-Man 2 , 3 en 4 , maar zien we over enkele jaren ook een Sinister Six en Venom . Leuk en aardig, maar dan is de verrassing er voor de Spider-Man films an sich wel een beetje vanaf, als je al weet wie de antagonisten zijn en dat ze het overleven voor hun eigen projecten. Bovendien krijg je de kans dat de grote fout van Raimi's Spider-Man 3 – teveel bad guys – zich opnieuw zal voordoen. Volgende maand mag Spidey Electro, Rhino en Green Goblin het hoofd bieden. De trailer voor de film toont al aan dat we in deel drie Vulture en Dr. Octopus kunnen verwachten. En Venom zit er ook nog ergens tussen, maar dat is een geval apart want die wordt een eigen film gegund. Je zou bijna zeggen dat Spidey wel wat vriendjes kan gebruiken om zijn overlevingskansen te vergroten. In de comics heeft hij die (Black Cat, Silver Sable, de Avengers, de Fantastic Four), dus wie weet maken die ook nog eens hun opwachting in de toekomst. Maar zoveel personages, hoofdzakelijk baddies , die in dienst staan van één overkoepelende hoofdpersoon waar het bioscooppubliek dol op is, om vervolgens eigen films zonder hem te krijgen? Lijkt me niet de beste strategie.
Tenslotte hebben we Marvel Studios zelf nog. Hun aanpak heeft duidelijk gewerkt, en bevindt zich nu in een herhalingsfase genaamd Phase 2. We raken eraan gewend, zelfs als Marvel het kunstje opnieuw flikt op TV/online. Maar kan het blijven werken, of ontwikkelt Marvel een systeem dat op den duur als een zeepbel uit elkaar spat? Het grootste risico ligt hem in de acteurs. Niet elke steracteur is een Hugh Jackman die er geen bezwaar tegen heeft steeds opnieuw te komen opdraven voor dezelfde rol. Acteurs willen diversiteit qua rollen in hun carrière. Het lijkt onvermijdelijk dat één van de hoofdrolspelers uiteindelijk afhaakt. Chris Evans heeft al gezegd dat hij, als zijn contract voor Marvel afloopt, de rol van Captain America op zal geven. En hij zal niet de enige zijn. Willen we een Iron Man zonder die olijke, charmante Robert Downey Jr.? Is er een acteur die ons qua goddelijke spiermassa Chris Hemsworth kan doen vergeten als Thor? Marvel heeft zoveel sterren in huis gehaald, daar moeten binnen afzienbare tijd toch wel de nodige kapsones en persoonlijke beslissingen van hun kant de bovenhand krijgen, met mogelijk desastreuze gevolgen. Stort de zorgvuldig opgebouwde constructie dan als een kaartenhuis in elkaar? Misschien niet. Marvel introduceert immers in elke Phase nieuwe personages om mogelijke gaten op te vullen. Met als resultaat dat de Avengers die we nu kennen over een paar jaar vervangen zijn door een totaal andere incarnatie van het superteam. Maar willen we een Avengers zonder Iron Man, Thor en Black Widow, waar Ant-Man, Doctor Strange, Quicksilver en Scarlet Witch de dienst uitmaken? Eventueel kan Marvel populaire personages hercasten. Maar ook dat is een heikel punt, aangezien het juist de acteurs zijn die de populariteit van de personages gevormd hebben. En bovendien, geldt er in Hollywood niet de ongeschreven regel dat elke franchise na twee decennia aan een reboot toe is, om geherintroduceerd te worden aan een nieuwe generatie? De studio's hoeven immers niet te verwachten dat het publiek de moeite neemt hun favoriete films aan hun kroost mee te geven, dus moet om de zoveel tijd de reset-knop ingedrukt worden en begint het feest van voren af aan. Dit is bij Spider-Man al gebeurt, zij het in een wat sneller tempo dan gebruikelijk, maar zal voor de Avengers in de toekomst ook onvermijdelijk blijken.
Wat ook een probleem is bij de Avengers-aanpak, is het publiek zelf. Er zitten van die onverbeterlijke nerds tussen die alle Marvelpersonages binnenstebuiten kennen en zo te hoge verwachtingen van de studio's koesteren. Hun overdaad aan kennis speelt hen domweg parten. En er zitten van die leken tussen die wel geïnteresseerd zijn maar er verder geen verstand van hebben, en dus denken dat op den duur alle Marvel superhelden (en waarschijnlijk ook die van DC) samen in één enorme, orgiastische super-superheldenfilm te zien zullen zijn. Zullen die even verbaasd opkijken als ze opeens geconfronteerd worden met twee Quicksilvers, één in X-Men: Days of Future Past en eentje in Avengers: Age of Ultron , die, heel verwarrend, niets met elkaar te maken hebben, behalve het feit dat het eigenlijk dezelfde figuren zijn. Dan is er nog dat deel van het publiek dat het allemaal geen superfuck kan schelen: ze kijken naar de films en zijn ze een week later alweer vergeten, en aan de mogelijkheid tot crossovers wordt geen aandacht geschonken. Dat is het publiek dat uiteindelijk nog het beste af zal blijken.
Tot welke categorie ik behoor? Ik lees die comics van Marvel nou al twintig jaar, ik weet dat je van het bedrijf alles kunt verwachten. Voor mij is dat genoeg om geen al te hoge verwachtingen van de drie Marvel Cinematic Universes te koesteren, maar toch de mogelijkheid te hebben om te genieten van de voorkennis die ik heb en de films die Marvel mij voorschotelt. En het komt ook nog van pas bij het schrijven van ellenlange columns voor een publiek dat allang Marvel-moe is. Dank je wel, Stan Lee.
