Ja. Nee.
In 1967 verklaart Roland Barthes de auteur dood ten gunste van de geboorte van de lezer. De lezer groeit op en krijgt begin jaren ’90 voor het eerst de mogelijkheid zelf te gaan schrijven. Met het aanbreken van de jaren ’10 heeft de lezer eindelijk de schrijftechniek onder de knie maar lijkt lezen iets uit een vervlogen tijd.
In 1967 verklaart Roland Barthes de auteur dood ten gunste van de geboorte van de lezer. De lezer groeit op en krijgt begin jaren ’90 voor het eerst de mogelijkheid zelf te gaan schrijven. Met het aanbreken van de jaren ’10 heeft de lezer eindelijk de schrijftechniek onder de knie maar lijkt lezen iets uit een vervlogen tijd.
Jelle Burgers is student filmwetenschappen en kan niet zonder zijn dagelijkse dosis film. Gaf als kind zijn eerste filmrecensie na het zien van in de vorm van een enorme huilbui omdat het beest dood was. Deelt graag zijn mening over film met alles en iedereen. Vindt Georgina Verbaan hilarisch.
Waar Barthes op doelde met zijn 'dood van de auteur', was het verleggen van de aandacht binnen de literatuurstudies. De intenties van de auteur werden onbelangrijk, de interpretatie van de lezer was waarheid. In het digitale tijdperk aan interpretaties geen gebrek. Iedereen deelt zijn mening via het internet, prima! Maar kan de lezer nog lezen? Misschien zou een betere vraag zijn, wíl de lezer nog lezen nu hij kan schrijven? Alles lezen is onmogelijk, selectief lezen heeft de toekomst. Een selectie maken vereist natuurlijk een methode—iets op basis waarvan je een selectie maakt. Welke mening is relevant, welke niet? De meest voor de hand liggende methode is dan; wie kent mij en wie ken ik? Van wie verwacht ik waardevolle meningen, van wie niet? De 'plaats' waar een mening gedeeld wordt, is net zo relevant. Van jullie, lezers van deze website van wie ik interesse in film verwacht, denk ik iets anders, en relevanters te lezen dan van mensen die mijn interesse in film níet delen.
Er zijn bepaalde media die de preoccupatie van de lezer met schrijven een platform bieden, Twitter bijvoorbeeld. Het is niet langer nodig om een zorgvuldig argument te formuleren. Schrijf gewoon iets in zo min mogelijk tekens en laat de lezer de rest voor je invullen. Een beetje link, zo ondervinden verschillende publieke figuren die in de problemen komen omdat hun berichten achteraf gezien misschien niet zo handig waren of veel te veel ruimte boden voor interpretatie. Voor velen van ons, onbelangrijk en onbekend, heeft het roepen van wat losse kreten op internet niet zoveel gevolgen. In dat geval is Twitter inderdaad een leuke bezigheid. Anderen moeten wat beter op hun tellen passen.
Dat geldt ook voor de filmrecensent, meer nog dan voor de filmmaker. De recensent deelt zijn mening over films, maar hoe kun je een mening hebben over een film die je niet gezien hebt? Dat hangt er een beetje vanaf hoe je het woord 'mening' interpreteert. Baseer je een mening op de filmposter, de trailer en de eerste vijf minuten van de film, dan baseer je die mening op vooroordelen en conventies. Barthes’ lezer 'leest' dan niet meer dan de kaft en de eerste pagina van het boek. Zolang je vooroordelen kloppen en de film zich aan conventies houdt, zit je gebakken. Tot het moment waarop dit niet het geval is, dan heb je direct een probleem. Waarom zou de lezer zich nog binnen je selectie houden? Hij is geïnteresseerd in film en verwacht een serieuze mening van iemand die de film ook daadwerkelijk heeft gezien, geen losse kreet zonder betekenis, die zijn er al genoeg.
Mijn verwachting is dat de lezer zich de komende tien jaar weer gaat richten op lezen, dit keer selectief en zorgvuldig en zonder al te veel aandacht te besteden aan het geschreeuw in de marge. Om niet in die marge te verdwijnen doet iedereen die een mening wil delen (over film) er goed aan om zorgvuldig om te gaan met wat hij of zij de wereld in slingert. Het internet is niet langer de virtuele speeltuin uit de jaren ‘0 maar begint nu dan echt volwassen te worden.
Iedereen een gelukkig nieuwjaar gewenst! Veel plezier in 2011!
