Meer vrouwelijke televisie- en filmschrijvers graag!

Columnist Omar Larabi stort wat emancipatoire hersenkronkels uit over de serieGirls.

Hoe onuitstaanbaar ze ook kunnen zijn, actrice, regisseur en scenarioschrijfster Lena Dunham schroomt niet personages te creëren die - net als in het dagelijks leven - egoïstische momenten hebben, vervelend zijn, en beschikken over akelige trekjes. Zo breekt Dunham (Hannah Horvath in Girls) met de traditionele verbeelding van vrouwen in televisieseries. Ze presenteert echte ‘meiden’ als Marnie (Allison Williams), Jessa (Jemima Kirke) en Shoshanna (Zosia Mamet). Die meiden hebben heus ook wel amoureuze verlangens en verborgen verledens. Maar in tegenstelling tot series als Sex And The City, Gossip Girl en The O.C. worden ze hierdoor niet gedreven.

Dunham probeert de vrouw in haar werk te herdefiniëren, en daarmee staat Girls haaks op de clichématige naar een gezin verlangende eendimensionale typetjes die we kennen van reallifesoaps op MTV en TLC. Dat zijn series die juist de ‘echtheid’ van het dagelijkse leven onderschrijven maar daar weinig in slagen. Want waar Dunham in haar fictieserie Girls de diversiteit van het bestaan toont, lijken al die reallifesoaps op elkaar. Door dicht bij zichzelf en haar omgeving te blijven, draagt Dunham bij aan een herpositionering van de vrouw op televisie. Die herpositionering gaat gepaard met een zeker realisme. De New Yorkse twintigers zijn niet allemaal even begripvol. Dunham combineert de klassieke vrouwelijke schoonheid - denk aan Hollywood en rode lopers - met allerlei ongebruikelijke kenmerken. Personages gebruiken drugs en geven over. Het zijn kenmerken die van oudsher niet worden geassocieerd met de vrouw.

Passieve wezens

Met haar serie bestrijdt ze die normen en waarden en het beeld van de moreel gezonde vrouw. Een vrouw die zich nog heeft weten te onthouden van daden (seksueel) die leiden tot een moreel faillissement. Het doet denken aan de final girl uit films als Nightmare On Elm Street. De vrouw die het ‘wint’ van de knappe verwaande trut die zich absoluut niet vereenzelvigt met het plebs. Denk aan de naar seks nieuwsgierige Christina versus de ‘verstandige’ Nancy in Nightmare On Elm Street. Volgens die richtlijnen is de vrouw óf bedachtzaam óf impulsief. Of denk aan de grote Hollywood traditie waarin vrouwen als passieve wezens vooral hun echtgenoot of minnaar bijstaan. Denk aan de soft focus close-ups van Ingrid Bergman inCasablancaen de blik op de blote lange benen van Lana Turner in The Postman Always Rings Twice. De perfecte vrouw dient geen ander doel dan de - vooral mannelijke - kijker te plezieren. Theoretici als Carol J. Clover en Laura Mulvey denken daar echter anders over. Het was Clover die de final girl omschreef en Mulvey die in haar essay onthulde hoe wij mannen achteloos staren naar mooie vrouwen in fil

Orale seks

Het zijn de inspiratiebronnen voor Dunham, zo lijkt het. Want in Dunhams wereld mag de vrouw én aantrekkelijk, én slonzig, én seksueel actief, én intelligent, én onnozel, én onaantrekkelijk zijn. Zonder dat de vrouw meteen een predicaat opgedrukt krijgt of wordt beticht van immoraliteit. Die sluier van weelde, die we kennen uit Hollywood, wordt woest weggerukt. Alle paletten van het leven worden getoond, zo liet de recent uitgezonden laatste aflevering van het vierde seizoen vanGirlszien. Dunham laat hier Caroline (Gaby Hoffman), zwanger van de ex-junk Laird (Jon Glaser) zonder enige gene volledig naakt in bad tonen. Het is een scene die geenszins als doel heeft de schoonheid van de vrouw te benadrukken. Nee, Caroline is een obstinaat type, ze wil graag thuis in bad bevallen, en haar omgeving, op haar geliefde na, ziet dit niet zitten. Die naaktheid, gecombineerd met haar dwarsheid, maakt de scene nog ongemakkelijker. Het is een techniek die Dunham wel vaker gebruikt, zoals eerder in het seizoen waarin Marnie een voor de kijker wellicht ongebruikelijke manier van orale seks ondergaat. Haar vriendje Desi (Ebon Moss-Bachrach) vraagt haar of ze er van geniet, ze knikt twijfelend. Uit haar blik blijkt dat ze het vooral voor hem doet.

Zo wordt telkens benadrukt dat Girls geen Friends of How I Met Your Mother is. Nee, in Girls komt niet alles goed en zijn niet alle personages gecoat met een suiker laag. Nee, geen lekkere koffie, mooie restaurants en interessante mensen, maar juist de realiteit waarin de narcistische Hannah tijdens haar studie in Iowa, ver van de gentrificatie in Brooklyn, door haar studiegenoten wordt gewezen op haar gebrek aan doorzettingsvermogen. In Girls worden dromen en ambities niet altijd werkelijkheid. Marnie is een gemankeerde songwriter in een stormachtige relatie, Shoshanna is een naïeve professional, verbaasd dat ze nergens wordt aangenomen, Jessa is een zelfdestructieve, stuurloze meteoriet en Hannah bekommert zich vooral om zichzelf Tegelijkertijd is Marnie een begenadigd zangeres, Shoshanna is belezen, Jessa is empathisch en Hannah een talentvol schrijver.

En bij de mannen? Daar geldt ‘gek genoeg’ eigenlijk hetzelfde. Misschien zou je verwachten dat een vrouw meer ‘vierkante’ mannelijke personages schrijft. Dat blijkt op geen enkel moment het geval. Adam worstelt met zijn acteercarrière en onder zijn idiosyncratische trekjes bevindt zich een oprechte man. Ray is een van de meest eloquente personages uit de serie, maar slijt zijn dagen als uitbater van een koffiebar. Bij hem biedt een potentiële politieke loopbaan soelaas. Zo is iedereen in beweging, en is Girls niet uitsluitend een serie waarin de personages diepte krijgen, maar óók een serie waarin de dynamische wereld wordt nagebootst. De conclusie is dan ook simpel, meer vrouwelijke televisie- en filmschrijvers graag, net zoals in de begindagen van de filmgeschiedenis!