De afgelopen weken is er nogal wat ophef ontstaan over de nieuwe film van Peter Jackson:The Hobbit: An Unexpected Journey. Terecht of onterecht?
Peter de Jonge plunderde op jonge leeftijd wekelijks de videotheek leeg en kwam thuis met de meest slechte actiefilms, uitgekozen met goedkeuring van zijn vader. Diezelfde vader viel ooit 's avonds op de bank in slaap, waardoor Peter op negenjarige leeftijd al te zien kreeg. Sindsdien is zijn filmsmaak, naar eigen zeggen, sterk verbeterd.
The Hobbitzal de eerste grote film zijn die in plaats van 24 frames (beelden) per seconde, 48 frames per seconde zal kennen. Het moet, als het aan James Cameron en Peter Jackson ligt, de volgende revolutie in film zijn, zoals we hiervoor al een overstap zagen van 2D naar 3D. Zoals altijd zijn de meningen over dit soort ontwikkelingen verdeeld, maar de overstap naar 48 FPS lijkt door het merendeel van de filmcritici al afgeschoten te worden.
Filmjournalisten kregen laatst de kans om maar liefst tien minuten aan beeldmateriaal te bekijken van de langverwachte filmThe Hobbit. Liefhebbers vanThe Lord of the Ringsmogen uitkijken om eindelijk weer naar Hobbiton terug te keren. De vraag is echter of deze nostalgietrip de verwachtingen waar kan maken. Als we de filmjournalisten moeten geloven die al beeldmateriaal hebben mogen zien, dan lijkt dat niet het geval. De schuld daarvan lijkt echter niet te liggen bijThe Hobbit zelf, maar bij het feit dat de film is opgenomen in 48 FPS. Voor veel mensen zal dit niets zeggen, dus enige uitleg is van belang.
Sinds 1920 tonen films 24 frames per seconde en dit is tot op de dag van vandaag de standaard. Voor die tijd lag het aantal frames per seconde echter bij zo’n 16 á 18 en dat is dan ook te zien: het beeld loopt niet vloeiend en lijkt hele stukken te missen. Het aantal frames per seconde heeft dus invloed op hoe natuurlijk film op ons overkomt. De overstap naar 24 frames per seconde leek dit euvel te hebben opgelost, maar dat is niet helemaal het geval. Bij snelle bewegingen op beeld of bij het langzaam bewegen van de camera is nog steeds merkbaar dat het er niet helemaal realistisch uitziet. Zo is er nog steeds een lichte hapering te bekennen in het beeld en zijn snelle bewegingen (denk aan vechtscènes) niet helemaal scherp. 48 frames per seconde moet dit probleem verhelpen, maar volgens de filmjournalisten die beelden vanThe Hobbit hebben mogen aanschouwen, komen er nogal wat nadelen bij kijken. Het effect is namelijk dat het beeld er zo levensecht uitziet, dat te zien is dat acteurs make-up en kostuums dragen, sets er daadwerkelijk als sets uitzien en de grootste kritiek is dan ook dat het er te echt uitziet; alsof je zelf op de set aanwezig bent. Misschien had de presentatie vanThe Hobbit daarom beter aan de pornofilm-industrie getoond kunnen worden, wellicht dat die enthousiaster zou hebben gereageerd.
Natuurlijk wordt er bij film altijd al gestreefd naar een zo’n realistisch mogelijke vertoning. Denk maar aan het toevoegen van geluid aan film, van zwart-wit naar kleur, de overstap naar breedbeeld, het toevoegen van surround sound en meest recentelijk (alhoewel niet nieuw) het gebruik van 3D. De vraag die hierbij komt kijken is hoe ver we kunnen gaan. Haalt het toevoegen van meer frames per seconde niet het filmische uit de film of is het puur een kwestie van wennen en moeten die filmcritici gewoon met de tijd meegaan? Als je het mij vraagt, kunnen we daar nog niet over oordelen zolangThe Hobbit nog niet in de bioscoop draait en dat hadden die filmjournalisten ook nog niet moeten doen.
Tien minuten beeldmateriaal kregen ze voorgeschoteld, bestaande uit meerdere losse fragmenten die, als we de makers moeten geloven, niet alle visuele effecten bevatte en waar nog geen kleurcorrectie overheen was gegaan. Bij mij komt dan ook de vraag op hoe je daar al over kunt oordelen, maar ergens kun je deze filmjournalisten daar niet op afrekenen. De studio was blijkbaar wel onder de indruk en nodigde de filmpers daarom uit, erop vertrouwend dat die net zo onder de indruk zouden zijn als zijzelf blijkbaar zijn. Een grote fout als je het mij vraagt, want het aantal frames per seconde met 50% verhogen is één ding, maar als je ermee voor ogen hebt dat dit de nieuwe standaard moet worden, dan moet je er verdomde zeker van zijn dat je dit op een goede manier presenteert. Dat doe je niet door wat ruw materiaal te laten zien van losse scènes.
Ikzelf keek al een lange tijd uit naar de overstap naar 48 frames (Avatar 2schijnt zelfs te worden opgenomen in 60 frames per seconde), maar als het daadwerkelijk ervoor zorgt dat een film er niet meer als een film uitziet, dan heb ook ik daar mijn twijfels bij. Film is een prachtig medium en juist de filmische ervaring ervan is wat het magisch maakt. Die magie mag niet verdwijnen, maar ergens denk ik dat het vooral een kwestie van wennen zal zijn. Niet alleen voor de kijker, maar ook voor filmmakers. Er zullen nieuwe manieren gevonden moeten worden om het er als een film uit te laten zien, terwijl je tegelijkertijd profiteert van de verdubbeling van het aantal frames per seconde. Een bijkomend voordeel van 48 FPS is bovendien dat 3D-films minder vermoeiend zullen zijn om naar te kijken en wellicht dat die combinatie dan daadwerkelijk wat toevoegt.
The Hobbit komt eind dit jaar, 13 december om precies te zijn, uit in Nederland. Dan kunnen wij zelf oordelen of het verdubbelen van het aantal frames per seconde wat toevoegt of dat de critici gelijk hebben. Dat we 48 FPS voor die tijd niet al moeten afschrijven lijkt mij van groot belang en geduld is daarom een schone zaak. Of het daadwerkelijk de nieuwe standaard zal worden zullen we dan pas gaan zien, want wat de filmpers zegt is één ding (kijk maar naar 3D), maar hoe het publiek erop reageert zal de echte doorslag geven.
