Moet je klakkeloos een klassieker verfilmen of is er meer voor nodig?
Peter Koelewijn heeft twee grote entertainmentpassies: games en fil Van welke hij meer houdt, weet hij zelf niet eens. Zijn passie weerhoudt hem er niet van het filmmedium in zijn columns af en toe een opvoedkundige tik te geven.
Voor MovieSense schreef ik vorig jaar een recensie over The Chronicles of Narnia: The Voyage of the Dawn Treader . Een leuke familiefilm, alleen vond ik het een minpunt dat de Christelijke en Bijbelse verwijzingen er zo dik bovenop werden gelegd. Toen ik met m’n vaste filmgroepje Narnia in de bios zag, konden we onze gezichten dan ook niet in de plooi houden toen de almachtige leeuw Aslan de kinderen toevertrouwde dat hij ook in hun wereld bestond, alleen onder een andere naam.
Aslan
Nu is de Aslan-Jezus vergelijking zo’n beetje het bekendste element van de serie. Fans van de films zeggen dan ook dat dit onmogelijk eruit kan worden gehaald. Dat is echter nog niet een reden om het niet af te zwakken voor het anno 2011 voornamelijk atheïstische of anders gelovende publiek. Toen C.S. Lewis in de jaren ’50 de zevendelige serie schreef, was het vast picobello om je kinderboeken vol met verwijzingen naar de toen nog veel prominenter heersende Christelijke religie te maken. Maar voor een moderne verfilming moet je toch iets beter je best doen om klassiekers te produceren die waardig zijn aan Lewis’ nalatenschap. Peter Jackson lukte het bijvoorbeeld aardig met The Lord of the Rings . Alleen denk ik niet dat het hem lukte omdat literatuurliefhebbers toch altijd meer een zwak hadden voor Tolkiens wereld. Nou ja, niet helemaal dan.
De afgelopen maanden heb ik The Lord of the Rings in het Engels gelezen en ik heb alleen maar meer ontzag gekregen voor hoe eigenzinnig Jackson soms te werk is gegaan. Tolkien schreef zijn boeken in dezelfde periode als Lewis – of in andere woorden: een halve fucking eeuw geleden. Dat valt op sommige punten een beetje op:
Gay taalgebruik
Meest opvallende is natuurlijk het verouderde taalgebruik, wat je praktisch niet kan tegenhouden. Maakt niet uit hoeveel woordenboeken je hebt of hoeveel taaldiploma’s bij je aan de muur hangen; taal leeft en ontwikkelt zich. Jackson heeft heel veel mooie citaten en conversaties overgenomen uit het boek, maar een heleboel ook gelukkig overgeslagen. Met name de hobbits hebben in de oorspronkelijk tekst nogal de neiging om dingen “queer” of “gay” te noemen. En nee, dat zeggen ze niet alleen tegen de elfen.
Feminiteit
Lord of the Rings is een verhaal over mannen en gemene mannen die mannen op andere mannen afsturen om hun mannelijkheid te testen. De paar vrouwen die in het verhaal zitten krijgen van Jackson gelukkig aanzienlijk meer screentime dan Tolkien ze gunde. Arwen maakte in de boeken alleen een banier voor Aragorn. Wooptiedoo...
Feminiene hobbits
De relatie tussen Frodo en Sam is al onsterfelijk belachelijk gemaakt door een zekere . Toch zijn ze in de boeken nog veel... uh, vriendelijker tegen elkaar. Sam bekent – en ik lieg niet! – op een zeker moment zelfs dat hij houdt van Frodo. Nu is het prachtig als twee jonge mannen zo veel om elkaar geven. Het wordt alleen een beetje eng als ze ook elkaars voorhoofd bij iedere struikeling kussen en in elkaars armen in slaap vallen. Dat moest er natuurlijk uit, de tijden zijn veranderd en dit is een serieus verhaal. Ach ja, Sam kreeg tenminste extra scènes met zijn toekomstige vrouw, gewoon om het publiek gerust te stellen.
Aragorn is een übermens
Herinner je je het woord Dúnedain nog? Nee, want het wordt in de films amper genoemd of aangekaard. Maar in de boeken wordt het te pas en te onpas gebruikt. Aragorn en alle koningen voor hem, stamden namelijk af van de Dúnedain, een ras dat weer afstamde van de Númenórianen . Mannen uit het westen die veel sterker en langer waren en eeuwen konden leven. Tolkien liet Aragorn 210 jaar leven, wat nog steeds matig was omdat het bloed van de Dúnedain was verzwakt door huwelijken met ‘mindere mensenrassen’. Hey, dit is ook allemaal Lord of the Rings hoor!
De moraal van dit verhaal: in praktisch ieder boek zit een briljante film verborgen, maar dat betekent nog niet dat je alles maar klakkeloos moet overnemen.
