Grauwe fabriekshallen, dansende dwergen en FBI agenten. David Lynch, één van ’s werelds grootste surrealistische genieën is het middelpunt van een fascinerende documentaire.
Bij het gemiddelde publiek is Lynch vooral bekend van de tv-serie Twin Peaks . Maandenlang bleef het wereldwijde publiek geboeid wie nu eigenlijk Laura Palmer had vermoord. De vreemde en complexe wereld die Lynch, samen met Mark Frost, creëerde, was van een zeldzame vreemdheid en diepte. Een serie die er zeker voor heeft gezorgd dat andere series, zoals The X-Files , de wereld hebben bereikt. Met illustere films als Eraserhead , Blue Velvet , Wild at Heart en Mulholland Dr. heeft Lynch een authentieke stijl kunnen ontwikkelen die met geen andere filmmaker te vergelijken is.
Lynch
Er zijn door de jaren heen al wel meer documentaires gemaakt over Lynch, zoals Pretty As A Picture, The Art Of David Lynch van Toby Keeler uit 1997. De presentatie van Lynch is echter geheel anders en past meer in Lynch' eigen authentieke filmstijl.
Zwart wit?
Het eerste dat opvalt is de naam van de regisseur 'blackANDwhite', welk in de openingscredits te zien is. Een naam die verdacht veel wegheeft van iets wat Lynch verzonnen zou hebben. Lynch, die van jongs af aan altijd al geobsedeerd is door donkere en grauwe fabrieken en tevens veel met zwart/wit fotografie doet, lijkt dus zelf de regie in handen te hebben? De film ontbreekt verder aan een voice-over of een aanwezige documentairemaker. Zelfverheerlijking misschien?
Een groot gedeelte van de documentaire is gefilmd tijdens de productie van zijn laatste meesterwerk Inland Empire uit 2006. We zien hem bezig zijn met de voorbereidingen van de shoot en tijdens het opnemen op de filmlocaties in Polen. Wat de documentaire vooral biedt, is een ‘all-access-pass’ van het allerdaagse leven van Lynch. Ook vertelt hij over zijn transcendentale meditatietechnieken die hij al toepast sinds het productieproces van Eraserhead in de jaren ’70.
Internet
Fans van Lynch zullen ongetwijfeld op de hoogte zijn van zijn site www.davidlynch.com . Om toegang te krijgen tot de hele site moet je een maandelijks lidmaatschap betalen. De reden hiervoor is dat Lynch geen advertenties wil om zijn website zo te kunnen bekostigen. Op deze site produceert Lynch kleine, vreemde filmpjes en series, zoals Rabbits (een parodie op sit-com’s waarin mensen in konijnenpakken te zien zijn. Een film als Donnie Darko is hier een aflevering van De Teletubbies bij) en Dumbland , een gestoorde animatieserie. Tevens geeft hij dagelijks de weersverwachtingen door. Deze site vormde ook de basis voor het Inland Empire project, dat tevens gebruik maakt van zijn internet materiaal, zoals Rabbits .
Stijlvol
De presentatie van de documentaire voelt aan alsof we naar iets kijken dat van de hand van Lynch komt. De montage bestaat uit kleur en zwart/wit opnames, afgewisseld door vervreemdende surrealistische beelden. Er wordt veel gebruik gemaakt van DV camera’s, waarmee ook Inland Empire is opgenomen. Het geheel heeft een behoorlijke avant-garde esthetiek en lijkt soms wat op Jonathan Caouette’s ingenieuze en kunstzinnige autobiografische documentaire Tarnation .
Lynch 2
De originele titel van de documentaire is eigenlijk Lynch (one) . Op de regio 1 dvd van Inland Empire is Lynch 2 te belijken. Lynch 2 was eerder te zien dan Lynch (one) en gedeeltelijk een opwarmertje, maar bevat verder ook beelden die niet in de andere te zien zijn. Lynch 2 focust zich voornamelijk op de productie van Inland Empire . Deze documentaire is tevens korter, ca. 30 minuten.
Helder?
Gezien de opzet van de documentaire is er geen duidelijk narratief. Zoals bij een doorsnee profiel documentaire, waarin de persoon in kwestie door de documentairemaker geïnterviewd wordt, ontbreekt dat totaal in Lynch . De film is letterlijk, zoals al eerder gezegd, behind the scenes materiaal uit het leven van Lynch en geeft hierdoor een zeldzame inkijk in de dagelijkse werkzaamheden van een kunstzinnig genie. Gezien het feit dat Lynch geen grote prater is, in ieder geval niet in interviews, biedt deze documentaire een perfect alternatief voor Lynch om zichzelf neer te zetten. We leren Lynch niet echt beter kennen, maar we zijn er wel bij hoe hij door zijn dagelijkse kunstprocessen wandelt.
Het wordt in de documentaire erg goed duidelijk dat Lynch minder een filmmaker is dan een beeldend kunstenaar. Hij werkt met allerlei soorten media en kunstvormen. Hij schildert, maakt sculpturen, creëert muziek en maakt vreemde flash animaties voor zijn website, om maar een paar dingen te noemen.
Extra’s
De dvd bevat aardig wat extra’s. Deze vormen echter minder een verdieping in de documentaire, maar zijn meer korte kunstfilmpjes. Ze doen vooral ook denken aan Lynch' internetfilmpjes die op de dvd Dynamic:01: The Best of DavidLynch.com verzameld zijn.
Lodz (7:16)
Eén van de interessantste extra’s. Dit is voornamelijk een diavoorstelling van Lynch' foto’s die in Polen genomen zijn. Er wordt hier goed gebruik gemaakt van sounddesign en onheilspellende muziek waardoor het geheel iets wegheeft van Chris Marker’s La Jetée.
Pilot (11:14)
Een vrij onheilspellend filmpje dat tevens beelden recyclet uit de documentaire. Veel van de beelden zijn met een computerfilter bewerkt zodat het geheel soms iets wegheeft van een jaren ’70 low-budget film.
Teaser (1:18)
Zoals de titel al doet vermoeden, een teaser van de documentaire.
Blue Green (3:01)
Weer een vrij onheilspellend en abstract filmpje. We zien o.a. kinderen door fabriekshallen rennen, gevolgd door de camera. De griezelige soundscape doet de rest.
Work (14:03)
Dit zijn voornamelijk beelden van Lynch aan het werk in zijn atelier.
What’s MySpace (0:45)
Een kort filmpje waarin we Lynch op een groot stuk canvas de zin “What’s MySpace?” zien schrijven.
Floor Sander (3:17)
Lynch verteld een grappig verhaal over een vloerschuurmachine.
Lynch2 teaser (0:46)
De teaser van Lynch2, die op de regio 1 dvd van Inland Empire te bekijken is.
Lynch Three (0:59)
Schijnbaar komt er nog een derde deel, om op die manier uit te komen op een trilogie. We zien hier beelden tijdens het opnemen van het nummer Ghosts of Love , waarin Lynch tevens ook de zanger is.
Conclusie
Lynch is een kunstzinnige documentaire die voor veel personen frustrerend en irritant kan werken. Voor wie is deze documentaire dan interessant? Mensen die zijn laatste film, Inland Empire , geweldig en fascinerend vonden, zullen hier zeker veel plezier aan beleven. De documentaire is tevens een mooie aanvulling op de Inland Empire dvd, vooral voor mensen die de regio 1 dubbel-dvd bezitten. Verder is deze uiteraard interessant voor de grote Lynch verzamelaars. Voor hen die nooit verder zijn gekomen dan Twin Peaks of erge moeite hadden met Mulholland Dr. en Inland Empire kunnen rustig doorlopen. Een documentaire die uiteindelijk maar voor een select groepje mensen bestemd is. Maakt dit de documentaire minder goed? Zeer zeker niet! De visuele stijl van Lynch past perfect bij de meester en het is een buitengewoon intrigerend geheel. Het is alleen geen documentaire voor de standaard filmliefhebber. En is het zelfverheerlijking? Misschien. Ook leren We Lynch niet echt beter kennen met deze documentaire, maar dit doet er niet toe, want het is een buitengewoon intrigerend geheel om naar te kijken.
De extra’s maken een mooi geheel van de dvd. Hoewel ze niks toevoegen aan de documentaire zelf, zullen de liefhebbers van Lynch er zeker van smullen. Vooral Lodz , Pilot , Blue Green en Work als interessantste extra’s.
| Titel: | Lynch (One) |   |
| Genre: | Documentaire | |
| Regie: | blackANDwhite | |
| Cast: | David Lynch, Krzysztof Majchrzak, Phillip Patela, e.a. | |
| Te koop: | 20 augustus 2009 | |
| Trailer: | - |
