The Shock Doctrine - dvd recensie

The Shock Doctrine van Michael Winterbottom en Mat Whitecross is een erg letterlijke boekverfilming van econome Naomi Klein's gelijknamige boek uit 2007.

In The Shock Doctrine worden schokkende ontdekkingen over de oorsprong van de vrijemarkteconomie onthuld. Dat wil zeggen, schokkend voor complete leken. Want voor economen, kapitaalbezitters en bijvoorbeeld dictatoriale machthebbers, is de ontstaansgeschiedenis van de vrije markt allesbehalve een onthulling. Het boek van de bejubelde econome Naomi Klein en dus ook de documentaire, want in feite is deze documentaire niets anders dan een lezing met beeldfragmenten, beargumenteert dat kapitalisme het best kan plaatsvinden nadat een grote crisis, of shock heeft plaatsgevonden. Overheden gebruiken deze crisismomenten om de vrijemarkteconomie in hun land in te voeren, nu de bevolking lamgeslagen en weerloos is. Klein maakt de vergelijking met shock therapie uit de vorige eeuw, waarin patiënten elektrische schokken kregen toegediend om hun trauma’s te verwerken of om ongewenst gedrag zoals homoseksualiteit uit te bannen. Voorbeelden van situaties die Klein noemt zijn de orkaan Katrina in New Orleans waarbij de hele staat na de ramp in enorm hoog tempo werd geprivatiseerd. Ook noemt ze de oorlog in Irak, een shock die bewust is toegepast om daarna de economie snel te hervormen terwijl de bevolking te verward is om zich te verzetten.

Milton Friedman, de voorvechter van de vrijemarkteconomie en Nobelprijswinnaar voor zijn verdiensten in de wereldeconomie, wordt door Klein onderuit gehaald en praktisch verantwoordelijk gesteld voor onder andere Pinochets wandaden in Chili waar, na de politieke catastrofe, met geweld de vrijemarkteconomie werd ingesteld. Tot zover de doctrine van Klein. Een interessante theorie, maar dat levert nog geen interessante documentaire. toont historische fragmenten van politieke misstanden in de recente geschiedenis. We zien de Dwaze Moeders, straatarme Russen, een redderende Gorbatsjov, creperende psychiatrische patiënten in streepjespyjama, en tussen de fragmenten door wordt Naomi Klein getoond op een spreekstoel, bozig haar verhaal houdend voor een publiek van economische bobo’s. Deze bobo’s weten namelijk allang wat het Westerse volk al jaren ondergaat en nog steeds meemaakt. Zij verdienen grof geld dankzij vrijemarkteconomie. De gewone man niet. Maar vraag is of het de gewone man interesseert, want wat zijn de redelijke alternatieven voor een vrije markt? Communisme? Theocratie?

Extra's
Deze dvd bevat slecht een trailer.

In dat licht is de verfilming van dit boek een goede zet. Klein is boos op de grootschalige volksverlakkerij en wil het allemaal graag uitleggen. Maar in de documentaire van Winterbottom en Whitecross is geen tijd. De doctrine van Klein wordt halfslachtig door haarzelf uitgelegd, steeds vanaf een andere spreekstoel en afgewisseld met gruwelijke nieuwsbeelden. Een knip- en plakwerkje waar een gemiddelde powerpointpresentatie van een een gemiddelde scholier niet voor voor onderdoet. Het is dan ook geen wonder dat Klein zich van de documentaire heeft gedistantieerd omdat deze haar ideeën niet goed genoeg weergeven.