Het gezin van Eyüp wankelt op de rand van de afgrond als hij een zes maanden lange straf in plaats van zijn baas moet uitzitten.
Depressief
Films van Nuri Bilge Ceylan zijn zware kost. Tenminste, afgaande op filmrecensies en -beschrijvingen kan men opmaken dat het geen vrolijke prenten zijn. Afbeeldingen en stills uit zijn films onderstrepen die bewering door het tonen van eenzame mensen onder een dreigend wolkendek. De personages in Ceylans films bevinden zich op een dieptepunt in hun leven; in Uzak hoopt een man op een beter leven en Iklimer verhaalt over twee eenzame mensen die steevast op zoek zijn naar het geluk, maar niet kunnen vinden.
Three Monkeys is voor mij de eerste film van Nuri Bilge Ceylan en deze nieuwste van de Turkse regisseur biedt een flinke lading neerslachtigheid. Al bij het hoofdmenu wordt de toon gezet door onweersgeluiden die gedurende de hoofdfilm doordenderen. Steeds weer pakken donkere wolken samen als de personages geconfronteerd worden met de gevolgen van hun daden. Ook het gezin waarover deze film gaat, staat op het punt met een flinke vaart het dal in te glijden. Three Monkeys is dus minstens zo depressief als zijn voorgangers.
Gebroken gezin
Als de gladde politicus Servet (Ercan Kesal) vlak voor de verkiezingen met z'n slaperige kop een voetganger doodrijdt, geeft hij zijn chauffeur Eyüp (Yavuz Bingol) opdracht de schuld op zich te nemen zodat deze voor minstens 6 maanden de gevangenis in moet. In ruil voor de redding van Servets reputatie tijdens de verkiezingen krijgt Eyüp dan een flinke smak met geld. Maar de afwezigheid van Eyüp zorgt ervoor dat er een flinke druk op het gezin komt te staan. Zijn vrouw Hacer (Hatice Aslan) kan maar met moeite hun zoon Ismail (Rifat Sungar) op het rechte pad houden. Wanhopig vraagt ze Servet om een voorschot op het beloofde geld, zodat ze voor Ismail een baantje als taxichauffeur kan regelen. Hacer heeft echter een onweerstaanbare hunkering naar liefde en als ze zichzelf daardoor aan Servet geeft, lopen alle spanningen binnen het gezin te hoog op.
Hoop
In een wereld waarin het voor onze protagonisten zo slecht gaat, begin je als kijker in een onmogelijke missie schimmen van hoop te ontwaren. Om het volgen van het verhaal dragelijk te maken, kan die hoop namelijk als strohalm dienen om jezelf aan vast te klampen. Ook kan het dienen als een sympathiserende factor; als het leven steeds dieper in de modder zakt, maar iedereen wel probeert te redden wat er te redden valt, al dan niet tevergeefs, kun je met ze meeleven om de pogingen die ze daartoe doen.
Maar nu het leventje van Eyüp, Hacer en Ismail met een sneltreinvaart richting de afgrond stevent, zien ook zij niet meer de lichtstraaltjes die hun hoofden warm houden als de immer donkere wolken uiteindelijk toch wat zon doorlaten. Verraad en breuk veroorzaken gevoelens van elkaar pijn willen doen. Ja, zelfs het gevoel van elkaar willen vermoorden. De schaarse strohalmen die sommige kijkers nog wisten te vinden, breken af. Tot op zekere hoogte leven we nog wel met ze mee, maar uiteindelijk denk je als kijker "stik maar in je problemen".
Goede momenten
Maar laat ik nou niet dezelfde fout maken door in mijn recensie eveneens alle hoop te ontnemen. Ik schreef immers over strohalmen die ik nog wist te vinden. Met andere woorden, Three Monkeys heeft in al die droevigheid inderdaad wat moois te bieden. Zo weet de regisseur de suspense flink op te voeren als de leden van het gezin elkaar stilzwijgend aankijken en hun leven op dat moment even stil staat. Of het feit dat geweld altijd buiten beeld gebeurt, zoals wanneer in de openingsscène de voetganger wordt doodgereden. Alles wat we zien is een roerloos lichaam op de weg, wat de impact eigenlijk nog veel indringender maakt dan als we alles hadden gezien.
Ook sterk is de film als Ceylan onthult waar de oorsprong van de teloorgang van het gezin ligt. Die momenten zijn helaas schaars, maar het zijn heel erg mooie en ontroerende beelden. Het werkt als een soort van excuus voor wat ze elkaar hebben aangedaan, echter wekt het net niet genoeg sympathie op om als kijker die droevigheid dus te trotseren.
Extra's
Naast een trailer bevat de dvd een interview met regisseur Nuri Bilge Ceylan. In een zeer standaard gemonteerd gesprek waar de vragen van de interviewer zijn uitgeknipt, doet Ceylan uit de doeken hoe zijn film is ontstaan. Opmerkelijk is hoe monotoon en timide de regisseur dat doet, waardoor duidelijk is hoe het komt dat zijn films zo'n donker karakter hebben.
Conclusie
Nuri Bilge Ceylan heeft door het overdadige aanbod van verdriet met daar tegenover prachtige veelzeggende beelden, ontroerende en ook spannende momenten, een film gemaakt die mij een gemixt gevoel geeft van euforie en teleurstelling. Want wauw, wat een mooie beelden met zeker een paar indrukwekkende emotionele momenten, maar oei, wat een moeilijk te verteren verhaal. Zo rauw, zo duister en zo deprimerend. Als de regisseur ons enige houvast had geboden, enige elementen waaruit we wat sympathie en hoop hadden kunnen halen, dan was Three Monkeys een meesterwerk geweest. Nu is het aan de ene kant wel een goede film door onder andere de prachtige beelden en karakterontwikkeling, maar de film weet door de overdaad aan neerslachtigheid de kijker slechts bij vlagen echt mee te slepen.
| Titel: | Three Monkeys |   |
| Genre: | Drama | |
| Regie: | Nuri Bilge Ceylan | |
| Cast: | Hatice Aslan, Rifat Sungar, Yavuz Bingol, e.a. | |
| Te koop: | 2 november 2009 | |
| Trailer: | - |
